Symboliczna wymowa i ukryte znaczenie tytułów dzieł literackich – wypracowanie maturalne
Każde dzieło literackie nosi tytuł, to on nadany przez autora pozwala odnaleźć dzieło pośród niezliczonej ilości innych. Wielokrotnie jednak zawarte w nim słowa lub zwroty noszą znacznie głębsze znaczenie są symbolem treści ukrytej w lekturze, który niejako ostatecznie podkreśla całość oddając jej charakter. Przykładami na , które z pewnością można się w tym miejscu powołać są następujące lektury.
„Granica” autorstwa Zofii Nałkowskiej jest powieścią podejmująca tematykę społeczną. Znaczeni tytułu ukrytego w jednym słowie jest bardzo bogate dlatego warto je przytoczyć. Autorka ukazała różnice panujące pomiędzy warstwami społeczeństwa prezentując dodatkowo ich charakterystykę. Poszczególne grupy ludzi różnią się od siebie obyczajami, poglądami oraz sytuacją materialną. Niestety ogólnie panuje prawo silniejszego, biedota jest krzywdzona nie mając możliwości poprawy sytuacji, to pierwsza i najbardziej widoczna bariera jednak znaczenia tytułu nie można wyjaśnić jednoznacznie gdyż „granicę” można rozumieć w wielu aspektach życia człowieka. Dlatego też aby wyjaśnić tytuł należy omówić poszczególne obszary do których można go odnieść.Granica w tematyce społeczno – politycznej to najbardziej oczywiste znaczenie tytułu. Poszczególne warstwy społeczeństwa dzieli bowiem niewidzialna bariera, każda z nich cechuje się własnym sposobem na życie, przemyśleniami, odmienność jest na tyle głęboko zakorzeniona w świadomości społecznej, iż nie istnieje możliwość zmiany tego stanu rzeczy. Symbolem tej sytuacji jest kamienica Kolichowskiej w której panuje materialny podział, dół zamieszkuje biedota, górę natomiast ludzie zamożniejsi z układu tego wynika jasna definicja granicy społecznej –„dla jednych jest to sufit, dla drugich podłoga”. Granica w tematyce psychologicznej zostaje ukazana poprzez zadanie pytania- gdzie mieści się granica poznania siebie samego oraz innych? Istnieje bowiem wyraźna bariera pomiędzy subiektywna oceną siebie, której dokonujemy samodzielnie a bardziej obiektywną oceną innych. Problem polega na odnalezieniu stosownej granicy pomiędzy rodzajami spostrzegania tak aby móc prawidłowo zdefiniować siebie oraz innych. Granica w tematyce siły moralnej. Autorka poprzez losy głównego bohatera Zenona wskazała problematykę granic moralnych, które ograniczają działania człowieka. To etyczne nauki zyskiwane na drodze życia i socjalizacji, mające umożliwić nam poprawne funkcjonowanie pośród innych ludzi. Zenon przekroczył wyznaczone granice, miał romans z Justyną, zdradził również młodzieńcze ideały, jego decyzje wywołały szereg negatywnych konsekwencji prowadzących do nieuchronnej tragedii. Autorka poprzez losy tej postaci stawia więc kolejne pytanie – czy istnieją i gdzie są granice, których niemożna już przekroczyć? Granica w tematyce filozoficznej. Autorka poprzez losy bohaterów zastanawia się również nad granicami ludzkiego poznania rzeczywistości. Na drodze życia poznajemy otaczający nas świat, dokonujemy swoistej oceny, wyznaczamy granicę pomiędzy tym co subiektywne i obiektywne. Przyjmujemy normy i zasady, którym podporządkujemy kształt naszej codzienności a mimo to potrafimy umniejszyć swe morale na rzecz postaw i zachowań konformistycznych. Dostosowujemy się do racji większości zapominając o swym wcześniejszym indywidualizmie. Powstaje więc pytanie czy istnieje granica ludzkiej uległości?
Kolejny utwór, który pragnę wskazać to „Jądro ciemności” Josepha Conrada. Tytuł nawiązuje szczegółowo do tematyki. Cała akcja powieści podąża jakby w kierunku uzmysłowienia jego znaczenia. Gdy jako czytelnicy rozumiemy już jego sens, odkrywamy, że ma on charakter symbolu, którego brutalny wielokrotnie opis przedstawia na autor. W tych dwóch słowach zawiera się przekaz myślowy mający jasno scharakteryzować wszelkie zło. J. Conrad skomponował swój szkic powieściowy na zasadzie retrospekcji. Marlow snuje wspomnienia o pobycie w Kongu Belgijskim w okolicach 1890 r. w towarzystwie czterech marynarzy na statku zacumowanym na Tamizie. Marlow to narrator opowieści o Kurtzu i zarazem główny bohater utworu. Z jego perspektywy czytelnik poznaje urągające moralności postępowanie białych kolonistów w Afryce: „wydaje mi się, że usiłuje opowiedzieć wam sen” tymi słowami Marlow stara się uświadomić swoim słuchaczom, że historia którą usłyszą jest tak nieprawdopodobna, iż wydaje się być nierealna. Podróż do Afryki staje się droga przez mękę, zmienia się w koszmar przepełniony bólem i cierpieniem. Nie znośnym staje się myśl, że człowiek jest wstanie dopuścić się tak okrutnych czynów wobec innych w imię korzyści materialnych. Jakim prawem bowiem kolonizatorzy mogą traktować ludzi jak przedmiot i rozporządzać ich życiem jak towarem. Doświadczenia te Marlow wyraża jako drogę przez nieogarniętą ciemność, mrok który swymi szponami opanował umysły białego człowieka. To właśnie ciemność będąca symbolem najgorszych cech i najstraszliwszych lęków jest głównym tematem utworu. Czai się ona w każdym zakamarku i coraz szczelniej oblepia Marlowa. Ma on przeświadczenie , że im dalej zapuszcza się w kontynent afrykański tym bliżej jest ostoi wszelkiego zła „dążyliśmy coraz głębiej i głębiej do jądra ciemności”. Marlow ma wrażenie, iż przekroczył bramy piekielne a otaczający go ludzie nazywani „pielgrzymami” to szaleńcy opętani przez diabła chciwości. Gdy dociera on w końcu do serca ciemności poznaje Kurtza, który okazuje się być ziemskim wcieleniem szatana. Cały utwór począwszy od tytułu, aż po ostatnie słowa jest utrzymany w nastroju grozy i tajemnicy, pozbawionych choćby cienia optymizmu. Na każdym kroku jest tylko śmierć, zło i strach. Jądro Ciemności to utwór bardzo pesymistyczny i złowieszczy, tytuł powieści symbolizuje piekło, miejsce gdzie ukryte są najgorsze grzechy i lęki ,inferno stworzone ręką człowieka.
ostatni utwór na, który pragnę się powołać są „Medaliony” Zofii Nałkowskiej. Sam tytuł dosłownie odnosi się do słowa medalion, które oznacza ozdobne niewielkie pudełeczko na fotografię lub nagrobne zdjęcie widniejące na cmentarzach najczęściej w owalnych ramkach. Medaliony Zofii Nałkowskiej mają wymiar symboliczny, to jakby pamiątki, fotografie po tych, którzy odeszli w niepamięć lub przeżyli okrutne zbrodnie a teraz mogą zaświadczyć całemu światu jak okrutny los zgotowali im hitlerowcy. Tytuł można potraktować także jako nagrobną pamiątkę ku czci wszystkim ofiarą ludobójstwa. Opowiadania są bowiem próbą ocalenia prawdy przed zapomnieniem i zatarciem śladów, które muszą stać się przestrogą dla kolejnych pokoleń. Po przeczytaniu kolejnych opowiadań ukazujących wstrząsające fakty, prezentujące często bezimiennych bohaterów za którymi stoją miliony innych ludzi rozumiemy, że Medaliony jako lektura to pamiątka, która ma zachować się w obrazie naszej pamięci.
