Obrazy wsi propagowane w Młodej Polsce
Epoka Młoda Polska charakteryzowała się między innymi tym, że dominowała w niej tendencja do przedstawiania życia prostej ludności wiejskiej. To tu powstają najbardziej znane dzieła o tej tematyce. Aby móc ukazać ten temat należy dokładnie omówić i scharakteryzować obraz przedstawiony w utworach literackich ówczesnych czasów, jest on bowiem odbiciem tendencji na temat obrazu wsi dominującej w tejże epoce.
Władysław Reymont, „Chłopi”:, dzieło to porusza w swej tematyce problemy społeczności chłopskiej, stworzony tu obraz „chłopa” to wzór człowieka prostego, nie ma tu generalizacji, przekrojowość, dramat ukazuje wszystkie jej elementy poczynając od osób najbiedniejszych po bogatych paniczów, posiadaczy ogromnych zasobów ziemskich. Oprócz opisów cech ludzkich należy szczególnie podkreślić motyw przywiązania do ziemi, jest on obserwowalny wszędzie tam gdzie człowiek posiada swą ziemię, dba o nią, żyje z niej, na niej i jak się okazuje dla niej. Jest z nią na tyle silnie związany, że nie wyobraża sobie istnienia nigdzie indziej. Ziemia jest wartością najwyższą, bez względu na to jakie zasoby naturalne posiada jest bezcenna – bo własna, na niej człowiek wyrastał, kształtował się i przeżywa swe radości i rozterki, jest jak mała ojczyzna, którą kocha się najmocniej. Ten szczegółowy opis nie jest jedynym w tym dramacie, bowiem Reymont dotknął i wskazał cechy ludzkie występujące niezależnie od kultury, rasy i religii. Losy przedstawionych w dramacie postaci obrazują najbardziej znane problemy ludzkości nękające ją od zawsze. Każda ludzka cecha zostaje dokładnie przedstawiona, widzimy targające ludźmi emocje: zazdrość, miłość, nienawiść, rozczarowanie i wiele innych, przeplatają się one ze sobą i ukazują prawdziwe oblicza człowieka. Widzimy wspaniałe przykłady żon i matek i kontrastujące z nimi matrony szukające w przyszłości swych dzieci przede wszystkim korzyści materialnych. Poznajemy mężów, ojców, braci, dziadków i kochanków, każdy z nich jest niepowtarzalną osobowością takich jakich wiele odnaleźć można pośród nas. Jak w życiu widzimy zwykłych pijaczków, rzezimieszków, erotomanów a także dżentelmenów, myślicieli a gdzieś pomiędzy nimi niczym niewyróżniających się mężczyzn, którzy również mają własne problemy i pytania. Na podstawie opisów możemy scharakteryzować problemy dzieci, młodzieży, ludzi w sile wieku i starców godzących się z przemijaniem. Ukazana zostaje problematyka: walki o władzę, kłopotów małżeńskich, stosunków partnerskich w związku, naturalna skłonność fizyczna kobiety i mężczyzny. Te wszystkie problemy to odwieczne cechy człowieka, zagadnienia z którymi boryka się i borykać będzie już zawsze. To esencja naturalnych popędów i zachowań człowieka ukazana w jednej książce
Stanisław Wyspiański ”Wesele”: tu autor ukazał dwie kontrastujące ze sobą warstwy społeczne: inteligencję i chłopów. Do zestawienia tego dochodzi podczas zabawy weselnej, w atmosferze wesołości i rozluźnienia szybko wychodzą na jaw prawdziwe zachowania prezentowane przez ich przedstawicieli. Para młoda swym związkiem dokonała mezaliansu, biedna i niewykształcona chłopka wiąże się bowiem z młodym inteligentem. Prawda okazuje się jednak zgoła inna od oczekiwań. W zetknięciu z rzeczywistością wychodzi na jaw, że wszelkie mądrości wyuczone przez inteligencje są niezdatne, nie potrafią oni bowiem zastosować ich w rzeczywistości. Żyjąc na co dzień w bogatym na pozór bezpiecznym świecie nie podejmują realnych decyzji a jedynie dywagują na bazie posiadanych poglądów. Mimo całej wymowy akcji najbardziej widoczny jest zachwyt a zarazem krytyka wsi i żyjącej na niej ludności. W ten sposób autor również chciał ukazać wszystkie jej „odcienie”.
Jan Kasprowicz, Sonet „Z chałupy” i wiersz „W Chałupie”: w tych utworach widać wyraźne stanowisko autora jako rzecznika chłopów. W jego poezji są oni bowiem przedstawieni jako pokrzywdzeni i uciśnieni przez władzę zamożnej szlachty. W ten sposób przedstawia on generalizacje całej tej społeczności jako ludzi biednych i odwołuje się do sumień czytelników mając nadzieje na zmianę ich obecnego stanowiska.
Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni” :występujący w tym utworze bohater zbiorowy, jakim jest warstwa biedoty, na przykład mieszkańcy ulicy Krochmalnej czy Ciepłej prezentuje wizerunek ówczesnego chłopa. Ich bezdomność należy traktować w znaczeniu dosłownym, żyli bowiem w odrażających norach do których ciężko było im wracać i z pewnością nie można ich określić mianem domu. Żeromski miał na celu ukazać przerażającą rzeczywistość i związane z nią problemy. Poruszony jest tu także odwieczny problem istnienia niewidocznej granicy pomiędzy chłopami a szlachtą.
Leopold Staff „Pokój wsi”: utwór ten zawarty w tomie „Dzień duszy” omawia życie rolnika. Ukazuje mozół i ciężar jego pracy. Jak dowiadujemy się, życie chłopa jest nierozerwalnie związane z przyrodą, to ona nadaje tempo jego pracy i codzienności. Wyznacza naturalny rytm, któremu należy się podporządkować. Choć autor wysławia jej uroki, podkreśla jak wielki wysiłek musi włożyć prosty człowiek w urabianie ziemi by wydała ona plon dzięki któremu zapewni mu znośny byt.
Podsumowując należy powiedzieć, że ukazywanie wsi było jednym z tematów wiodących w epoce Młodej Polski. Autorów interesowało ukazywanie problematyki życia chłopów w oparciu o rzeczywiste przykłady. Poruszając te tematykę mieli na celu uświadomienie czytelnika a także uwrażliwienie go na problemy tej warstwy społecznej.
