Jedną z bohaterek powieści „Ogniem i mieczem” H. Sienkiewicza była Helena Kurcewiczówna. Pochodziła z rodu Kurcewiczów, była córką Wasyla Kurcewicza, przed laty wiernego sługi księcia. Pod opiekę kniahini trafiła po śmierci ojca. Matkę straciła jeszcze w niemowlęctwie, gdyż matka jej zmarła wydając ja na świat.
Helena była dziewczyną o wyjątkowej urodzie. Miała oczy „ czarne, aksamitne, a łzawe, a mieniące się, a ogniste. Nad tymi oczami jedwabne ciemne brwi rysowały się dwoma delikatnymi łukami, zarumienione policzki kwitnęły jak kwiat najpiękniejszy, przez malinowe wargi, trochę otwarte, widniały ząbki jak perły, spod kapturka spływały bujne czarne warkocze”. Była to „młoda panna wzrostu wyniosłego, rysów pańskich i bardzo foremnych”. Budziła zachwyt wśród wielu mężczyzn. Jednak na ukochanego obrała sobie Jana Skrzetuskiego, którego pokochała od pierwszego wejrzenia.
Helena pod opieką Kurcewiczów nie miała lekkiego życia. Nie była przez nich dobrze traktowana, bowiem narażali ją na wiele upokorzeń. Krewni uważali ją za rywalkę w przejęciu majątku jej ojca. Jednak pozostając pod opieką kniahini musiała poddawać się jej woli. Była cichą, spokojną i uległą panienką. Nigdy nie skarżyła się na swój los, nie użalała się nad sobą. Potrafiła zachować swoją dumę i honor. Dziewczyna zmieniła się dopiero po poznaniu Skrzetuskiego. To dzięki niemu Helena stała się silną i dzielną kobietą, nie dawała sobą pomiatać. Nie brała do siebie obelg i znieważań rodziny. Helena była kobietą silną i zdecydowaną. Pomimo wielu upokorzeń ze strony kniahini i jej synów zachowała dumę rodową. Nie dala się stłamsić, ani upokarzać. Miała silny i mocny charakter. Była również kobietą odważną, nie bała się przeciwstawić Bohunowi, który o nią zabiegał. Kniahini chciała ją wydać za mąż za Kozaka Bohuna, ale Helena go nie kochała. Bała się jego porywczego i wybuchowego usposobienia. Widziała raz jak zabił człowieka okrutnie i bez zastanowienia. Pozostawała wierna swemu ukochanemu, nie bała się śmierci, wolała ją od hańby. Gdy została porwana przez Bohuna myślała tylko o Skrzetuskim, wierzyła, że o n lub jego przyjaciele przybędą jej na ratunek. Skutecznie opierała się zabiegom Bohuna, nie uległa mu. Nawet w obliczu śmierci nie poddała się jego woli. Była silna, wytrwała i zdeterminowana. Wolała śmierć od hańby.
Helena była bardzo odważną i silną kobietą. Jej odwagę i bohaterstwo podziwiał i doceniał Zagłoba, który pokochał ją jak własną córkę. Bardzo się o nią troszczył i pragnął dla niej bezpieczeństwa i szczęścia. Bardzo cieszył się na myśl o jej ślubie z Janem Skrzetuskim.
Była osobą bardzo pomysłową i sprytną. Potrafiła wyjść obronną ręką z wielu opresji. Miała wielu wiernych i oddanych przyjaciół. Szanowano ją i uwielbiano.
Helena była wspaniałą młodą kobietą. Mimo osiemnastu lat potrafiła podejmować właściwe decyzje. Potrafiła walczyć o miłość, być cierpliwa, znosić cierpienia i upokorzenia, byleby w końcu być przy ukochanym mężczyźnie. Nie dość, że była piękną kobietą, to jeszcze mądrą, bystrą i wytrwałą. Dla miłości była zdolna do największych poświęceń. Dla ukochanego zrobiłaby wszystko, nawet poświeciłaby własne życie.
