Motyw buntu w twórczości Mickiewicza : porównanie „Konrada Wallenroda” z Konradem z 3 cz „Dziadów”
Niełatwo szczególnie w nie sprzyjających warunkach pogodzić się z losem. Wiele czynników sprawia, że czujemy się uciśnieni a otaczającą rzeczywistość potęguje potrzebę wyłamania z pod ograniczających nas barier. Bunt bowiem wyraża jasno postawę sprzeciwu i chęć wywołania zmian w otaczającym świecie bądź w ludziach będących przyczyną negatywnych odczuć. Niejednokrotnie bunt nie jest wynikiem sprzeczności między własnymi poglądami a poglądami innych ale spowodowany czynnikami zewnętrznymi. Bunt okazuje się niejednokrotnie jedyną droga do walki o własne ja lub specyficznym systemem obronnym, a pogodzenie się z losem poddaniem, bezbronnością i bezradnością.
W sytuacji kiedy Polska w roku 1795 straciła swą niepodległość, wiele setek tysięcy ludzi stanęła na rozdrożu. Jednym z nich jest bohater 3 części „ Dziadów ” Adama Mickiewicza Konrad. Jego postać ma ukazać i zobrazować uczucia wielu innych bezimiennych podobnych mu osób. Jako człowiek nie jest wstanie poradzić sobie z zaistniałą sytuacją , buntuje się wewnętrznie nie chcąc w żaden sposób dopuścić do głosu myśli, że jego ukochany kraj przestaje istnieć. Walczył on przecież o niepodległość Polski, własnym życiem zaświadczał, że warto, że zrobimy wszystko by do tego niedoszło. Miota się on w sobie, nie mogąc pojąc jak mimo takiego wysiłku i takiej walce tysięcy osób, mogło dojść do klęski. Nawet głęboka wiara i miłość do Boga zaczyna wyrażać się poprzez sprzeciw, zarzuty i niezrozumienie; „ …Bóg nie jest ojcem świata, ale jego carem.. ”, „ …gdyby był ojcem, nie pozwolił by żeby jego dzieci tak cierpiały… ”, „ …Bóg nie jest miłością, lecz mądrością… ”. W tych słowach widać cierpienia Konrada, jego myśli, które szukają niemożliwej odezwy. Ostatecznym orężem buntu staje się napisane przez niego dzieło – Wielka Improwizacja, dzięki niej może poczuć się „nieśmiertelny” i poświęcić swe życie twórczości. Ta bowiem wydaje się być niepokonaną, to w niej leży ostatnia nadzieja. Konrad jest postacią niezwykle silną, wyraża bunt i nie godzi się z losem gdyż dobrze wie, że taki stan rzeczy oznacza poddanie się i zaprzestanie walki o własną godność i wartości, niesione przez kulturę dzięki której jest tym kim jest. Można by rzec, że Mickiewicz stworzył postać Kordiana do rozważań na temat buntu. W czasie Wielkiej Improwizacji przeżywa on bowiem według mnie dwa pojedynki: jeden to widoczny pomiędzy samym sobą a postacią Boga, niemożliwy do realnego przeprowadzenia, drugi natomiast wewnętrzny ukryty w myślach i duszy. Walczą w nim uczucia: „ Nazywam się milion, bo za miliony kocham i cierpię ”. Dzięki temu zwycięża ostatecznie w Konradzie miłość do ojczyzny. Mimo ignorancji ze strony sił stwórczych, pozostaje widocznym dowodem patriotyzmu.
Innym bohaterem, który buntuje się przeciw uciskowi i niewoli marząc o kraju wolnym i sprawiedliwym jest Konrad Wallenrod. Bohater również wykreowany przez Adama Mickiewicza. Niezwykły, tajemniczy , samotny bojownik o dobro narodu. Postanawia on sam droga podstępu i zdrady zmierzyć się z losem. Wybiera drogę kłamstwa i zbrodni która jest jednocześni ścieżką niezgodną z etosem rycerskim. Wie jednak jako średniowieczny rycerz ceniący nade wszystko honor więcej niż własne życie, że jest to ścieżka niemoralna, przeklina ją. Pod płaszczem słabej nękanej wojnami Litwy możemy dostrzec Polskę, a potężny Zakon Krzyżacki obrazuje Rosję. Postawa Konrada wymaga od niego bezgranicznej miłości do ojczyzny, bohater zdecydowanie odrzuca własne życie nie zważa na normy etyczne i moralne. Adam Mickiewicz proponuje tutaj walenrodyzm, czyli ukrywanie rzeczywistych zamiarów pod pozorami lojalności jako jedną z dróg odzyskiwania niepodległości, wyrażania swego bunt przeciwko niewoli.
Jak widzimy więc istnieją różne postawy ukazujące bunt jednostki, w tych odmiennych postaciach odnajdujemy jednak wspólne cechy: chęć wywołania zmian na rzecz lepszego jutra. Motyw buntu realizowany przez Adama Mickiewicza w tych dwóch utworach jest więc wyrazem samotnej walki w imię najwyższych wartości.
