„Przesłanie Pana Cogito” interpretacja wiersza Zbigniewa Herberta
Podejmując się analizy utworu Zbigniewa Herberta pan Cogito należy zaznaczyć, że tytułowa postać pojawiła się już znacznie wcześniej w utworach poety. Rozpoczął to wydany w 1974 roku tomik nazwany właśnie Pan Cogito. Imię tej postaci nawiązuje do filozofa kartezjańskiego, którego główną myślą było stwierdzenie „Cogito ergo sum” -myślę więc jestem. W wierszu tym pan Cogito przedstawia wiele etycznych wskazówek, które odzwierciedlają wartości wyznawane przez samego poetę. Utwór można scharakteryzować jako wyznanie, modlitwę a nawet manifest, przedstawia on najprostsze a zarazem najbardziej istotne prawdy moralne. Należy zauważyć, że poeta ukazując wszystkie te zasady wskazał także ich cenę. Powinniśmy jak czytamy być wiernymi zasadom moralnym, podążać w prostym kierunku odrzucając po drodze wszystko co złe i wynaturzone. Jak mówi cytat należy skupić się na „dawaniu świadectwa”, czyli tak żyć aby własnym postępowaniem wypełniać wszystkie moralne przykazania. Należy jednak mieć świadomość, że ta heroiczna droga nie będzie nagrodzona, jej wyznawca będzie wzgardzany przez innych, skazany na śmierć i zapomnienie. Stwierdzenie to podkreśla cytat „ a nagrodzą cię za to cym co mają pod ręką, chłosta śmiechu…”. Następnie podmiot liryczny przypomina, że człowiek nie został ocalony po to żeby żyć. Będąc bowiem ocalonym w sensie fizycznym nie można powiedzieć , że uchroniło się własną dusze i sumienie. Cogito doskonale zdaje sobie sprawę, że we współczesnym świecie wyznawane przez niego wartości nie znajda zrozumienia i naśladowców. Panujący wszechobecnie nihilizm nie pozwala na to. Czy jednak znaczy to, że nie ma już wartości? Nie to , że ich nie widać, nie znaczy, że nie istnieją i że nie należy ich wyznawać. Pan Cogito uznaje, że jego ideologia jest po prostu nie zaprzeczalna. Trzeba bowiem postępować w ten sposób naśladując wielkich bohaterów. „ Bo tylko tak zastaniesz przyjęty do grona zimnych czaszek…, Gilgamesza, Hektora, Rolanda..”. Tylko dzięki takiej moralności można będzie zasłużyć do umiejscowienie się pomiędzy wszystkimi tymi osobistościami.
Zakańczając te analizę, należy podkreślić, że prezentuje ważne przesłanie. Należy żyć w taki sposób by brać odpowiedzialność za swe czyny, za bycie człowiekiem. Dywagowano wielokrotnie czy Herbert wplótł tu źródła stoicyzmu, chrześcijaństwa, filozofii Kanta czy też zbliżył się do etyki conradowskiej. Pewne jest jedynie, że przesłanie zawarte w wierszu zgadza się z poglądami nauczyciela Herberta, Henrykiem Elzenbergiem. To on jak i następnie poeta uważali, że człowiek wyraża się poprzez myśli, w ten sposób udowadnia swą odpowiedzialność wobec życia. Znaczące i zrozumiałe staje się w tym miejscu przesłanie pana Cogito „ Bądź wierny i Idź”
