Prometeizm, mesjanizm, ofiara ludzka w imię wartości- wypracowanie maturalne
Wiele w historii i dziejach ludzkich było już bohaterów oddających swe życie dla idei i wyższych celów. Nie każda z tych ofiar jest sobie równa, różne bowiem wartości przyświecały jej darczyńcą. Należy jednak zaznaczyć, że poświęcenie jednostki na rzecz lepszego jutra ludzkości stało się jednym z silniejszych motywów literackich określanych mianem prometeizmu, mesjanizmu czy ofiarności. Terminy te zawierają w sobie podobny nośnik pojęciowy mając określać wyjątkowe zachowania jednostki oddającej swój los i życie na rzecz wyższych idei.
Mitologia grecka zawiera obraz człowieka, który poświęcił swe życie dla ludzi. Prometeusz jest obrazem buntu jednostki wobec Boga a także altruistycznej miłości dla ludzi, stąd tez termin prometeizm. Bohater wiedział jak okrutny może spotkać go los a mimo to postanowił wydrzeć bogom ich tajemnicę i wiedzę aby dać człowiekowi wolność i niezależność. Tworząc człowieka pokochał go, a widząc jego bezbronność postanowił wyposażyć w najpotrzebniejsze umiejętności. Fortel z ofiarą dla Bogów miał stać się nauczką, ukazaniem im ich wad i omylności. Zeus ukarał jednak Prometeusza w sposób najokrutniejszy, skazał go na wieczną mękę, gdzie przykuty do skał Kaukazu codziennie przeżywa koszmar na nowo, orzeł wyje jego wątrobę tylko po to by odrastając na nowo zadała kolejne męki. Gdyby nie postać Prometeusza ród ludzki pozostał by słaby i bezbronny to on dał ludziom: wiarę nadzieje i siłę by wałczyć z przeciwnościami losu. Ten przykład stał się przewodnim motywem zwanym prometeizmem i wyrażającym skłonność do poświecenia nawet za cenę wiecznej męki.
Nie musimy jednak sięgać aż do czasów starożytnych by odnaleźć równie wspaniały przykład. Dla wszystkich chrześcijan Pismo święte nowego testamentu zawiera w sobie najbardziej znany obraz męczennictwa i śmierci człowieka dla wyższych wartości. Jezus Chrystus, syn Boży ofiarował swe życie na rzecz całego świata. Ofiara Chrystusa jak podaje pierwszy list św. Jana apostoła jest przede wszystkim miłością, miłością ujmowaną w kategoriach sacrum. Chrystus ofiarował swe życie by okazać umiłowanie całemu światu, a także by go rozgrzeszyć i dać szansę na nowe życie wzbogacone o naukę jak kochać bliźniego swego. Cierpiał okrutnie fizycznie i psychicznie. Oddawał swe życie za ludzi którzy go bezlitośnie potraktowali, mimo to do samego końca wierzył, że ofiara ta jest warta poświecenia. Jezus poniósł ofiarę w imię autentycznych wartości, to dzięki tej postawie zmienił się obraz świata, i wielu ludzi stało się gotowych wyznawać prawdę nawet za cenę życia -na podobieństwo Jezusa.
Dzieła literackie które poruszają tematykę ofiarności poruszają właśnie te dwa ponadczasowe obrazy. Wymienić tu możemy między innymi:
Konrada z trzeciej części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Konrad jest główną postacią dramatu, To skomplikowana psychicznie osobowość, czytając wielką improwizacje bacznie obserwujemy jego przemianę i walkę z samym sobą, ze świadomością ja i wyższych wartości. To ogromne wyzwanie umieć wybrać, pomiędzy własnymi pragnieniami a potrzebami ogółu ludzkości. Walka Konrad jest pełna duchowego cierpienia i sprzeczności. Miłość do ojczyzny przemawia jednak w tle to ona daje mu siłę i pozwala przerodzić prawdziwe cierpienie w walkę. Widać to wyraźnie gdy bohater woła: „ja i ojczyzna to jedno. Nazywam się milion – bo za miliony cierpię i kocham”’ Gdy za sprawą egzorcyzmów księdza Piotra otrzyma przepowiednię przebudza się szarpnięty najwyższymi ideałami naradzając jakby na nowo. Sprawa narodowa staje się dla niego najważniejsza, toczy intelektualna walkę o wolność polski. Mimo, iż dla niego wrota budynku zostały bezpowrotnie zamknięte, nadzieja, wiara, i idee przetrwały.
Sofokles – „Antygona”. Tytułowa bohaterka zbuntowała się przeciw ziemskim prawą, gotowa na karę śmierci pochowała brata by móc odejść w zgodzie z Bogiem i własnym sumieniem. Choć jej czyny nie dotyczyły jak poprzednich bohaterów setek czy tysięcy osób to i tak jej ofiara była godna poświęcenia. Wybrała on bowiem drogę zgodna z własnym sumieniem, to dzięki temu odchodząc czuła się zwycięzca zyskującym spokój.
Stefan Żeromski w powieści „ Ludzie bezdomni ”. Główny bohater Tomasz Judym wywodzi się z biedoty, we własnym życiu doświadczył co oznacza głód i nędza. Wie również jak bardzo człowiek biedny i prosty jest bezbronny nie mogąc ze swoimi racjami przebić się wyżej licząc na pomoc. Gdy ciężką pracą udaje się mu odnieść sukces i zostać lekarzem postanawia zawalczyć o los innych, Niestety licząc na pomoc grona lekarskiego bardzo się zawodzi, okazuje się bowiem, że ci zamożni i inteligentni ludzie chcą pozostawać bierni. To on mówi: „jeżeli tego nie zrobię ja, lekarz to któż to uczyni?”. Zdobytą wiedzą służy społeczeństwu i wspiera wszystkich których tylko może. Bierze w obronę tych którzy sami nie potrafią się bronić, korzysta z wiedzy dając przykład jak żyć i postępować, naucza własnym życiem i każdym dniem pracy. Ta postawa bohatera jest z pewnością doskonałym przykładem poświecenia, oddał on bowiem własny los i życie innym.
