Zygmunt II August żył w latach 1548 – 1572. Był on synem Zygmunta Starego i Bony Sforzej. Był ostatnim władcą z dynastii Jagiellonów. Zygmunt August został wyniesiony na litewski tron wielkoksiążęcy i obrany królem Polski jeszcze za życia jego ojca, Zygmunta Starego, w 1529 roku co nie było zgodne z prawem w ówczesnych czasach. Koronowanym królem został 20 II 1530 roku. Był trzykrotnie żonaty, najpierw z Elżbietą Habsburżanką do 1545 roku. Po jej śmierci, ożenił się powtórnie z Barbarą Radziwiłłówną w 1547 roku, bez zgody sejmu i senatu Korony, a po jej śmierci ożenił się z Katarzyną Habsburżanką, siostrą swojej pierwszej żony. Nie doczekał się jednak potomka.
Zygmunt August prowadził walki z Moskwą o Inflanty. Również Dania i Szwecja dążyły do opanowania handlu bałtyckiego. Dlatego też Wielki mistrz Zakonu Kawalerów Mieczowych, państwa chylącego się ku upadkowi, Gotard Kettler uznał, że najlepszym wyjściem z sytuacji będzie poddanie się pod opiekę Polsce. W związku z tym w 1561 roku został zawarty w Wilnie pakt między Zygmuntem Augustem a Gotardem Kettlerem, na mocy którego rozwiązany został zakon. Na jego miejsce natomiast utworzono Księstwo Kurlandii, w skład którego wchodziła część ziem państwa zakonnego, a resztę Inflant włączono do państwa polsko-litewskiego. Książęta kurlandcy pozostawali od tej pory wiernymi lennikami królestwa Polskiego.
Jednak władca Moskwy, car Iwan IV Groźny nie pozostał obojętny wobec tego układu i rozpoczął z Polską wojnę. Dzięki niej udało mu się opanować część Inflant. W 1563 roku wojskom moskiewskim udało się zdobyć najsilniejszą twierdzę chroniącą północno-wschodnią granicę Litwy Połock. Nawet zawarty z Rosją rozejm 3 letni z 1570 roku nie załatwił sprawy Inflant. Rosja rozwijała żeglugę przez Bałtyk dzięki zdobytemu w Narwie port. W 1568 roku król doprowadził do utworzenia Komisji Morskiej, co zapoczątkowało budowę floty polskiej.
W rezultacie kilkuletnich zmagań o Inflanty Polska zdołała utrzymać większą ich część. Jednak za cenę uzyskania pomocy przeciwko Moskwie od księcia Albrechta pruskiego Zygmunt August podjął decyzję o zgodzie na przeniesienie dziedziczenia księstwa pruskiego na brandenburską linię Hohenzollernów w roku 1563. Było to jednoznaczne z utratą szansy uzyskania Prus Książęcych po bezpotomnej śmierci Albrechta.
Od czasu układu w krewie z 1385 roku do 1569 roku Polskę i Litwę łączyła unia personalna, co oznaczało, że oba te kraje łączył wspólny władca, który wywodził się z dynastii Jagiellonów. Jednak w 1569 roku panujący Zygmunt August doszedł do wniosku, że umrze nie pozostawiając po sobie męskiego potomka, a co za tym idzie następcy tronu. W związku z tym przelał swoje uprawnienia dziedziczne z Litwy na Polskę. ! 1569 roku w Lublinie zwołano sejm walny, na którym obecni byli przedstawiciele – posłowie z Polski i Litwy. Starano się ustalić jak najkorzystniejsze warunki dla obu stron nowego porozumienia. Ostatecznie 1 lipca 1569 roku doszło do podpisania Unii Lubelskiej, która na stałe połączyła Polskę i Litwę w jeden organizm państwowy. Była to unia znacznie głębsza od dotychczasowej – unia personalno-realna, zachowująca jednak pewną odrębność administracyjną Litwy. Wspólny dla obu krajów był wybór króla, wspólny sejm i senat oraz wspólna polityka zagraniczna. Odrębne były urzędy, armia, odrębne waluty. To dobrowolne połączenie dwóch krajów przyjęło nazwę rzeczpospolita Obojga Narodów i trwało aż do rozbiorów Polski.
Zygmunt August był dobrym, wykształconym władcą. Przyczynił się do budowy floty polskiej; odebrał hołd lenny od Gotarda Kettlera; doprowadził do unii realnej między Polską a Litwą. Okazał się wybitnym i uzdolnionym politykiem. Był zwolennikiem reform w Polsce. Za jego panowania nastąpił wspaniały rozwój kultury polskiej. Okres panowania Zygmunta Augusta określano złotym wiekiem. Rzeczpospolita stanowiła potęgę militarną, polityczną i ekonomiczną w Europie.
Zygmunt August zmarł w 1572 roku jako ostatni władca z dynastii Jagiellonów.
