Obraz wsi w epoce renesansu.
W Polsce epoka swój początek miała za czasów panowania Jagiellonów od końca XV wieku do lat trzydziestych XVII wieku. Bujnie rozwijająca się literatura na ziemiach polskich zachwycała się gatunkami antycznymi i średniowiecznymi podobnież jak cała Europa. Należy jednak zauważyć, że tematyka wsi nadal pozostawała jedną z najważniejszych. Można nawet przypuszczać, że tak silny mit dotyczący wsi, który przez wiele lat poruszali poeci i pisarze zrodził się właśnie w tym okresie. Wieś spokojna, szczęśliwe życie na dworku, harmonijna sielanka to właśnie jedne z wielu obrazów powstających w renesansie. Należy jednak zaznaczyć, że motyw wsi nie kształtuje się tak jednoznacznie a jego głównymi twórcami pozostają: Mikołaj Rej – „Żywot człowieka poczciwego i „Krótka rozprawa miedzy panem, wójtem..”, Jan Kochanowski – „Pieśni” i Szymon Szymonowic – „Żeńcy”.
Pierwszy obraz wsi, który należy omówić to wieś sielska. Możliwość obcowania z naturą korzystania z jej darów jawi się jako prawdziwa harmonia. Człowiek dzięki podporządkowaniu się porą roku i związanych z nimi zmian uczy się mądrze gospodarować czasem. Jego życie zostaje podzielone na okres ciężkiej pracy, którą sowicie wynagradzają późniejsze owocne zbiory. Praca, znój i trud są niczym wobec radości jaką zyskuje zadowolony gospodarz widząc swą ziemię. Wieś staje się idyllą przynoszącą człowiekowi miłość, ukojenie, wdzięczność do Stwórcy. To prawdziwa bajkowa kraina zdominowana przez ład, porządek, godnie przeżyte życie i spokojną starość. Taki obraz kształtował Kochanowski w „Pieśni świętojańskiej o sobótce”, jak mówi cytat” wsi spokojna, wsi wesoła, jakiż głos twej chwale zdoła”, czy w utworze „Na dom w Czarnoleskie” w którym wyraźnie zachwala życie gospodarza. Podobne stanowisko prezentował Szymonowic czy Rej w „Żywocie człowieka poczciwego”. Choć wydawać by się mogło, że autorzy zgodnie traktowali wieś jako krainę szczęśliwości, zachwalając bezkrytycznie jej zalety. Należy zauważyć, że prezentowali również całkiem odmienny obraz.
Drugi z prezentowanych w renesansie obrazów wsi to wizja bardziej realistyczna. Ludzie zamieszkujący ziemie pozostają w niezgodzie. Panowie wykorzystują chłopów, to prawdziwi egoiści nastawieni na zysk, nie interesują ich sprawy kraju, obowiązki obywatelskie i los ludu a jedynie hulaszcze życie w dostatku wyzbytym przyziemnych trosk. Nawet Ksiądz nie jest osobą godną zaufania, obowiązki kapłańskie zamieniają się bowiem w okazję do ściągania datków od wiernych. Chłopi natomiast zajęci ciężką pracą cierpią nędzę i niedostatek. Siła ich rak musi bowiem wystarczyć na opłacenie wszystkich majętnych Panów i zadowalać surowego Starostę, który nie raz sięga po bat by zwiększyć wydajność ich pracy. Taki motyw wsi zaprezentował między innymi rej w Krótkiej rozprawie miedzy trzema osobami… czy Szymonowic w Żeńcach.
Omawiając motyw wsi prezentowany w renesansie należało by więc stwierdzić, że autorzy tworzyli dwojaki obraz. Sielanka niejako oddawała tęsknotę, marzenie za prawdziwą harmonią i spokojem, utwory bardziej realistyczne natomiast ukazywały gorzkie oblicze prawdy.
