„Moralność pani Dulskiej” tematyka utworu Gabrieli Zapolskiej
Gabriela Zapolska w utworze zatytułowanym „ Moralność pani Dulskiej ” ukazała schemat mieszczańskiej moralności oraz wyraziła jego krytykę. Przykładem stała się opisana historia jednej z rodzin, właścicieli kamienicy. Główną bohaterką jest tytułowa pani Dulska, matka dwóch dorastających córek: Hesi i Meli oraz syna Zbyszka. Kobieta ta jest nośnikiem krytykowanych cech mieszczaństwa, jej zachowania i poglądy są na to jednoznacznym dowodem. Pani Dulska uważa, iż reprezentuje swoją osobą wysoki poziom moralności, która może służyć za przykład innym, to jednak tworzone na pokaz pozory, ta „porządna” kobieta potrafi bowiem bezdusznie wyrzucić z kamienicy lokatorkę, która próbowała popełnić samobójstwo, powód jest dla niej oczywisty, swym postępowaniem naraziła rodzinę właścicielki na skandal, niemoralność tego czynu jest wyraźnie widoczna gdy okazuje się, że pani Dulska z chęcią przyjmuje regularne opłaty od innej lokatorki będącej „ damą lekkich obyczajów ”. Cały obraz sytuacji rodziny to jakby mały skandal, matka jest na tyle zakłamaną i władczą osobowością, że posuwa się do każdego czynu by zachować pozorną moralność. Obłuda ta pozwala jej dalej wierzyć w swą nieskazitelność obywatelską. Nawet we własnym domu dopuszcza więc do krańcowych sytuacji, aby syn Zbyszek mógł spokojnie „ balować ” zezwala na romans ze służącą Hanką we własnym domu. Gdy ta zachodzi w ciąży matka we wsparciu pozostałych członków rodziny szybko wyperswadowuje synowi pomysł ożenku z nią i wzięcia odpowiedzialności za swe czyny. Hanka otrzymuje w zamian za milczenie gratyfikacje finansową i ku uciesze wszystkich odchodzi w zapomnienie. Córki wychowywane są w atmosferze zakłamania, a najważniejsze zasady, których trzyma się pani Dulska to: „prać brudy w czterech ścianach”, „ład utrzymać na pokaz”, „pieniądze nie śmierdzą”. Szczęcie dzieci nie ma znaczenia, ważne jest utrzymanie pożądanego przez nią wizerunku rodziny. Czyny te opisane na przykładzie Dulskich są wyraźną krytyką mieszczaństwa, ten jeden przykład miał bowiem wskazywać na mentalność całej grupy społecznej, która charakteryzuje się fałszem , obłudą i hipokryzją. Pani Dulska jest zbiorem wszystkich tych cech stąd ciasnota horyzontów mieszczan nazywana jest przez autorkę „ kołtunerią ” oraz „ dulszczyzną ”.
Należy więc jednoznacznie stwierdzić, że Gabriela Zapolska w utworze „ Moralność pani Dulskiej ” krytykuje moralność mieszczańską. Na przykładzie rodziny Dulskich zobrazowana została mentalność ówczesnej warstwy społecznej, która za wszelką cenę starała się utrzymać konwenanse i więzi rodzinne. Stąd wszelkie skandale i skandaliki były skrzętnie tuszowane i ukrywane za kurtyną pozornej moralności, wzorowości postawy obywatelskiej.
