Renesans w Polsce
Epoka renesansu rozpoczęła się we Włoszech w połowie XIV wieku, w wieku XV kierunek ten zaczął już dominować w innych krajach w tym Polsce. Sama nazwa epoki wywodzi się od francuskiego słowa – renaissance oznaczającego dosłownie – odrodzenie. Pierwszy raz słowo to zostało użyte przez Giorgia Vasariego włoskiego malarza i historyka sztuki. Termin ten miał jednoznacznie oddzielać przeszłość od teraźniejszości, będąc wyrazem powstawania nowego jutra. Po wiekach średnich na nowo kształtować zaczęła się kultura a możliwość powrócenia do najistotniejszych wartości nadały nowy kształt literaturze i filozofii.
Polska jako jeden z krajów europejskich pozostawała pod wszystkimi tymi zmianami stąd data rozpoczęcia epoki datuje się na XV do XVI wieku. Podążając za zmianami Polska również została zdominowana przez wizje państwa zjednoczonego. A co za tym idzie silnego społeczeństwo, stanowiło on bowiem jedność podążająca w wyznaczonym kierunku, prężnie rozwijała się między innymi gospodarka. Rozwój nauki również był silnie widoczny największym jego ośrodkiem ówcześnie była Akademia Krakowska. Prowadzone w niej nauki były na tyle atrakcyjne, ze ściągały do kraju wielu obcokrajowców. Podobnie jak we Włoszech około XVI wieku rozwinęła się rola mecenatu artystycznego, to za jego pomocą wspierano najzdolniejsze jednostki na drodze do rozwoju i kariery. Dzięki staraniom Jana Zamoyskiego powstała akademia w Zamościu w roku 1591. Wysoki poziom szkolnictwa obejmuje tu nie jedynie uczelnie wyższe ale również szkoły średnie. Powodzenie wszelkich działań w tym zakresie sprawiło, że w bardzo szybkim tempie wzrosła liczba szkół parafialnych, powstały zakon jezuitów zakłada liczne kolegia. Jak wiadomo bowiem w epoce renesansu znacznie osłabiła się rola kościoła, jego próba absolutnej dominacji spotkała się z silna krytyką a w efekcie z reformacją i wyłonieniem się nowych odłamów religijnych. Zdarzenia te odbiły się także na kształcie społeczeństwa polskiego. Choć niema tu jak w innych krajach wojen religijnych jednak widoczne są zaistniałe podziały. Mieszczanie na przykład najchętniej wstępowali do ośrodków przewodzonych przez luteranizm, natomiast szlachta sprzyjała kalwinizmowi. W odpowiedzi na te sytuację Zygmunt Stary zakazał wwożenia na teren państwa jakichkolwiek dzieł o tematyce innowierczej. Działania te nie miały jednak większego znaczenia, ruchy reformatorskie stopniowo obejmowały swym wpływem całą Polskę, wielu cudzoziemców próbowało kryć się tu przed prześladowaniem. Należy tu podkreślić że najbardziej na ziemiach polskich zarysowała się historia braci polskich– arianów powstałych w latach 1562 -65. To jeden z najbardziej radykalnych odłamów religijnych, ich stanowisko sprawiło, iż byli bezustannie prześladowani. W swej ideologii podkreślali oni człowieczeństwo Chrystusa, jawnie wyrażali również krytykę przeciw kościołowi. Sytuacja była na tyle poważna, że w roku 1568 uchwała sejmowa nakazywała wszystkim arianom zmianę wyznania lub opuszczenie kraju. Wojny i spory o tematyce religijnej były na tyle uciążliwe, że droga dyplomacji w 1570 roku uchwalono tzw. zgodę Sandomierską. Miała ona na celu umożliwienie współistnienia różnych odłamów religijnych, wyłączała niestety również braci polskich. Taki stan rzeczy powodował dalsze zmiany na leprze, już w 1573 roku na konferencji warszawskiej poruszono tematykę koniecznej tolerancji. Największy wpływ jaki odnotowano w Polsce miał również rozwój druku. Największy ośrodek o tej działalności mieścił się w Krakowie. To dzięki temu można było w dużych ilościach rozprowadzać powstające utwory. Drukowano dzieła o tematyce innowierczej ale przede wszystkim utwory takich osób jak: Rej czy Kochanowski, umożliwiło to częściową popularyzacje niektórych dzieł oraz dotarcie literatury do szerszej ilości odbiorców.
