Awangarda jest swoistym zbiorem pewnych trendów i tendencji obecnych w XX wiecznej sztuce. Tendencje te odznaczają się tym, iż odrzucają one rzeczywistość, starają się wykreować własny świat, poszukują własnego języka wyrazu. Poszukiwanie nowych niespotykanych rozwiązań ideowo – artystycznych było tym co wyróżniało twórców awangardowych spośród reszty. Rezygnowali oni z dorobku kulturowego otaczającego ich świata. Wytworzenie się awangardy skutkowało powstaniem zupełnie nowych kierunków w sztuce. Były to między innymi: futuryzm, deizm, kubizm, ekspresjonizm, konstruktywizm.
Według Stefana Morawskiego – historyka estetyki, kierunki zaliczane do grona awangardy cechowało:
– pionierstwo
– zdystansowane podejście do sztuki zastanej
– pogarda dla kanonów wytworzonych w przeszłości
– częste teoretyzowanie na temat podejmowanych działań (często, z wyjątkiem kubizmu, teorie wyprzedzały praktykę)
– traktowanie sztuki jako prekursora i animatora społecznego postępu
– czerpanie inspiracji z nauki i techniki, (kubiści z teorii względności, surrealiści z psychoanalizy, futuryści z techniki)
Nazewnictwo to używane jest w dzisiejszych czasach również jako określenie konkretnych dokonań artystycznych, których nie da się w prosty sposób przyporządkować do jakiejkolwiek grupy.