Średniowiecze charakterystyka epoki
Nazwa epoki średniowiecze inaczej „wieki średnie” powstała za sprawą twórców renesansu, to oni bowiem tym terminem określali okres pomiędzy starożytnością, poprzednią epoką a współczesnym im czasem. Uznawano również, że średniowiecze było okresem przestoju pomiędzy światłym antykiem a czasami nowożytnymi. Należy zaznaczyć, że przyjęta nazwa posiadała zabarwienie lekceważące, przedstawiciele odrodzenia zarzucali bowiem swoim poprzednikom ciemnotę oraz zacofanie. Ich zdaniem porzucono światłą wiedze antyczną na rzecz zabobonów stąd wielokrotnie i do dziś można spotkać się z określeniami takimi jak: „era ciemnoty” czy „mroki średniowiecza”.
Czas trwania średniowiecza w Europie datuje się na ponad dziesięć stuleci. Za początek przyjmuje się bowiem przełom IV I V wieku. Koniec epoki nie jest jednoznacznie określony przyjmuje się rok 1453 powiązany z data upadki Konstantynopola. Można jednak spotkać również datę 1492 czyli odkrycie Ameryki lub 1450 – wynalezieni druku. Cechami charakterystycznymi, które z pewnością pozwalają scharakteryzować epokę i przybliżają światopogląd i życie ówczesnych ludzi są:
uniwersalizm- innymi słowy jednolitość epoki polegająca na tym, iż państwa Europy podlegały jednej władzy kościelnej i świeckiej. W Europie decydujący i dominujący głos miał kościół na którego czele stał papież uznawany za prawowitego zwierzchnika władzy kościelnej. Władzę świecką natomiast sprawował cesarz – przedstawiciel Cesarstwa Rzymskiego, Narodu Niemieckiego powstałego po upadku Imperium Rzymskiego. Tym samym za język urzędowy państw europejskich uznana została łacina, natomiast poszczególne państwa dopiero zaczynały się wyodrębnić. Te właśnie elementy sprawiły, że cała Europa stała się swoistą uniwersalną całością stąd też istotna cecha charakteryzująca okres zwana uniwersalizmem.
teocentryzm – (theos – Bóg) średniowiecze to epoka zdominowana przez specyficzne relacje Bóg – człowiek, to one bowiem stanowiły podstawę światopoglądu kształtującego myślenie i życie społeczeństw. Kolejna cechą charakterystyczną epoki był właśnie teocentryzm czyli umieszczenie w centrum zainteresowań kultury, literatury, sztuki i filozofii Boga. Stwórca jako istota najwyższa, niemożna do określenia reprezentowała system wartości średniowiecznych, wśród nich znajduje się: harmonia, dobro, piękno, prawda. Człowiek jako stworzenie boże musiał całkowicie podporządkować się jego władzy, wielbić i sławić Boga a także zwalczać jego wrogów i wszelkie przejawy zła. Ludzie uznawali wyższość ducha nad ciałem i rzeczami materialnymi a ich filozofię przepełniało myślenie o życiu pośmiertnym. Potwierdzeniem tego stanu rzeczy są ówczesne dzieła oddające zasady teocentryzmu. Problemy w nich podejmowane a także formy gatunków zdominowane są tematyką biblijną: kazania np.; Kazania świętokrzyskie, liryki maryjne np: Bogurodzica, żywoty świętych – wszelkie legendy na temat ich życia np: o św.Aleksym , św. Franciszku. Należy zauważyć, że nawet w utworach świeckich, nie podlegające bezpośredniej władzy kościoła to Bóg zajmuje pierwsze i najważniejsze miejsce stając w epicentrum zainteresowań.
anonimowość literatury – polegała na tym, iż średniowieczne dzieła najczęściej nie ujawniały żadnych danych na temat autora. Był to celowy zabieg stosowany przez ówczesnych twórców, ich dzieła nie zostały bowiem tworzone dla sławy czy jakichkolwiek korzyści materialnych. Istotna pozostawała jedynie ich treść, zawarty przekaz, który oddawał wartość utworu.
dwujęzyczność- przyjętym urzędowym językiem w państwach europy była łacina wszystkie dzieła pisywane były więc właśnie w tym języku. Ponieważ jednak kształtowały się już silnie języki narodowe funkcjonowały one zaraz obok łaciny. Pomimo tego faktu większość istotnych utworów nadal pisywano w łacinie, choć można również spotkać połączenie obu w jednym zapisie.
