Charakterystyka poezji barokowej.
Epoka baroku kształtowała się różnorodnie w państwach europejskich, na ziemiach polskich nurt przebiegał w trzech fazach od końca lat osiemdziesiątych XVI wieku do roku 1730. Należy zauważyć, że okres ten był czasem szczególnie ciężkim na ziemiach Polski. Toczyły się wojny polityczne i religijne, miały miejsce takie wydarzenia jak: powstanie Chmielnickiego , „potop” szwedzki, wojnę z Turcją. Po tak burzliwym historycznie okresie zdominowanym przez dramatyczne wydarzenia ludzie poszukiwali nowych, trwałych i pewnych wartości. Nowy światopogląd oraz zagraniczne wpływy sprawiły także, że na ziemiach polskich pojawiły się nowe rodzaje poezji.
Poezja dworska – rozwijała się w środowisku magnackim i królewskim do jej reprezentantów zalicza się Daniela Naborowskiego oraz Jana Andrzeja Morsztyna. Największy wpływ na oblicze dzieł powstających w tym obszarze miały zachodnie kierunki szczególnie marinizm. Poezja miała zaskakiwać, szokować odbiorcę dowodząc kunsztu twórcy a także bawić i wzbogacać dworskie spotkania. Prąd ten można nazwać również kosmopolitycznym gdyż czerpał wzorce z zachodniej kultury z niechęcią odnosząc się do polskich tradycji.
Poezja ziemiańska – zdominowała polskie dworki szlacheckie. W odróżnieniu od nurtu dworskiego tu ogromną wagę przywiązywano do rodzimych tradycji i obyczajów. Poeci przedstawiali w swych dziełach wzór życia na wsi, stoicką zasadę umiaru a także pochwałę natury. Wieś stawała się miejscem upragnionego ukojenia i ucieczki od problemów świata. Można nawet powiedzieć, że dzieła literatury ziemiańskiej wyznaczały własną ideologię uznawaną za najważniejszą i niepodważalną. Do przedstawicieli tego gatunku zalicza się : Wacława Potockiego i Jana Chryzostoma Paska .
Poezja metafizyczna – tematyka tego rodzaju poezji skupia się wokół odwiecznych pytań i rozterek człowieka. Odpowiedzi udzielane przez poetów zostają ubrane w liczne i różnorodne środki literackie. Powstałe dzieła cechuje intelektualizm oraz powaga tematu, autorzy nie szczędzą prezentowania makabry i przerażenia. Do głównych przedstawicieli nurtu zalicza się Mikołaja Sępa Sarzyńskiego oraz Sebastiana Grabowieckiego.
Poezja „światowych rozkoszy” – mimo, iż ten rodzaj poezji ukazywał oraz podkreślał jak krótkie jest ludzkie życie, realizując tematykę przemijania można określić go mianem optymistycznego. Uwagę przywiązywano bowiem do podkreślania ziemskich rozkoszy jako daru od Boga. Za przedstawicieli tego nurtu uznaje się : Hieronima Morsztyna, Szymona Zimorowica, oraz Jana Andrzeja Morsztyna.
Poezja mieszczańsko – plebejska – poezja rozwijała się w kręgach magnackich na dworach szlacheckich ale także w miastach. Przedstawiciele tej licznej grupy społecznej, handlarze, rzemieślnicy przekazywali sobie ustnie powstałe dzieła, często anonimowe. Jednym z zapamiętanych autorów pozostał Jan z Kijan. Bohaterem tego rodzaju poezji był Sowizdrzał, prosty człowiek , który zajmuje jedno z miejsc w wielkiej machinie społeczeństwa. Dzieła ukazywały jego życie, postawę wobec konfliktów i uroków miasta. Większość utworów zawierała uniwersalne prawdy, oraz rozważania nad nimi.
