Zbrodnia i kara” Fiodor Dostojewski- analiza utworu
Fiodor Dostojewski jest autorem powieści „Zbrodnia i kara”. Analizujący treść czytelnik mógłby skupić się na głównej postaci jaką jest Rodion Romanowicz Raskolnikow, to on przecież dopuszcza się zbrodni z która ponosi sroga karę. Tym samym słowa zawarte w tytule odnosiły by się do jedynie jego czynów oraz późniejszej przemianie Raskolnikow. Gdy jednak przyjrzymy się osobowością kolejnych bohaterów zauważymy jak bardzo szeroko zostaje ukazana tematyka zbrodni oraz kary.
Poznajemy tego młodego, niepozornego mężczyznę gdy właśnie po raz kolejny zmierza do Alony Iwanownej, starej lichwiarki przyjmująca od ubogich przedmioty pod zastaw. Najczęściej goszczą tu najbiedniejsi w tym studenci zbierający pieniądze na jedzenie i czynsz. Rosolnikow pozostawił tu już wiele bezcennych pamiątek i zaczyna zastanawiając się nad całokształtem tej sytuacji. Dochodzić do wniosku, że niesprawiedliwym jest by lichwiarka, której nie wzrusza los innych bogaciła się na najbardziej potrzebujących. Coraz bardziej zagłębiony w myślach wzbudza w sobie skrywane emocje o zgładzeniu starej. Przy kolejnych wizytach mimochodem doskonali układany plan, obserwuje rozkład mieszkania, jest jak opętany, owładnięty czarnymi myślami walczy jeszcze wewnętrznie lecz jego morale coraz bardziej słabną. Kolejne sploty okoliczności wydają się ostatecznie wychodzić naprzeciw jego zamiarom, list z wiadomością o upokorzeniach i ślubie siostry, koszmarny sen ze wspomnieniami z dzieciństwa i podsłuchana rozmowa w szynku. To w niej mężczyźni z odrazą wyrażają się o lichwiarce dowodząc jak wiele korzyści przyniosła by jej śmierć. To dlatego kolejnego dnia przy nadarzającej się okazji szykuje sznur, siekierę i morduje staruszkę w jej własnym domu. Nie jest to jednak zbrodnia doskonała, zaskoczony nagłym powrotem siostry zmarłej i ją zabija uznając konieczność tego czynu w obliczu zaistniałej sytuacji. W dalszej szerokiej akcji bohater zmaga się z własnym światem emocji, za wszelką cenę próbuje przyćmić moralne zasady nową ideologią niejako usprawiedliwiającą jego czyny. Stopniow za sprawą Soni i wspólnej lektury Nowego Testamentu bohater dobrowolnie odbędzie katorgę na Syberii przemieniając się wewnętrznie.
Los Raskolnikowa podzieli także Sonia kolejna bohaterka poznana przez nas jako prostytutka w wyuzdanym stroju. Kolejne sceny ukazują nam jednak zadziewająco odmienny obraz tejże samej kobiety. Kiedy bohaterka odwiedza Raskolnikowa budzi zdziwienie i ciekawość. Jest nie do poznania: skromna, nieśmiałą odziana w bardzo przeciętny strój. Na osobowość i wizerunek bohaterki składają się ze sobą właśnie te dwie tak odmienne sprzeczności. Rola prostytutki przeciwstawia się skromnej i dobrotliwej dziewczynie. Okazuje się bowiem, że to konieczność popchnęła bohaterkę do podjęcia się tak niechlubnej profesji. Sonia była bowiem dzieckiem Marmieładowa z pierwszego małżeństwa. Ciężkie warunki materialne, alkoholizm ojca oraz bolesne przytyki macochy Katarzyny Iwanownej uważającej ją za darmozjada sprawiły, że Sonie nie zdobyła należytego wykształcenia, nie mogła znaleźć również pracy jako szwaczka. Patrząc na biedę i los przyrodniego rodzeństwa ostatecznie więc zdecydowała się uprawiać prostytucję z tzw. ”żółtym biletem”, przekreślającym jej drogę do dawnego życia. Okazuje się, że pomimo zbrodni jaką w obliczu moralnym jest prostytucja Sonia zachowuje dobroć i miłość w sercu to ona kieruje ją ku bogu pozwalając wybaczyć sobie i Raskolnikowi a także szukać odkupienia.
Ostatnia postacią jaką warto wskazać jest Arkadiusz Swidrygajłow Z treści lektury dowiadujemy się o wielu jego niechlubnych zachowaniach, Swidrygajłow był przecież chlebodawcą Duni, która musiała odejść ze względu na jego uwodzicielskie zachowania. Jako wdowiec wspomina swą żonę jednak nie ukrywa tajemnic nieudanego pożycia oraz przemocy fizycznej, którą stosował wobec małżonki. Porfiry ujawnia także, że śmierć żony Swidrygajłow budzi uzasadnione podejrzenia, podobnież jak umorzone śledztwo w sprawie samobójstwa dziewczynki domniemanie zgwałconej przez niego czy samobójstwa służącego, którego bezpośrednio dotykał okrucieństwo pana. Swidrygajłow jawi się tym samym jako prawdziwa bestia, wyzuta ze wszelkich zasad, która wykorzysta każdą nadarzającą się okazję dla swych celów. Proponuje przecież Raskolnikowi pieniądze za Dunię. Celowo wynajmuje pokój koło niego by podsłuchiwać rozmowy z Sonią. Z czasem jednak i w nim zaczyna coś pękać zachowuje się nieprzewidywalnie jest szczodry a mona nawet by rzec dobrotliwy. Niestety szansa nie zostaje mu dana, Dunia przy której chciał żyć odrzuca jego względy a ten popełnia samobójstwo. Ostatecznie więc uznał się za przegranego? Nie widział żadnej nadziei na odkupienie a może pojął i poczuł cierpienia, które przez wiele lat ofiarowywał innym? To pozostawia autor jako wielką niewiadomą. Należało by się więc zastanowić czy jego zbrodnie były tak wielkie, że zasłużył na karę jaką była samotność i przerażający głos sumienia.
Jak widać wyraźnie dzięki analizie kolejnych bohaterów lektury, Fiodor Dostojewski ukazał wiele oblicz zarówno zbrodni jak i kary. Okazuje się bowiem, że ludzie czyny są sobie nie równe, wywoływane przeróżnymi czynnikami stąd też wielokrotnie wymagają innej kary. Ta natomiast nie musi zostać wymierzona na mocy prawa jak w przypadku Raskolnikowa, mogą ją stanowić wyrzuty sumienia, samotność i wspomnienia w których pojawiają się twarze niewinnych ofiar.
