„Zdążyć przed Panem Bogiem” problematyka historyczno polityczna – eksterminacja Żydów
Omawiając lekturę należy zwróć uwagę i omówić jej kontekst historyczny. Autorka Hanna Krall jako dziennikarka przywiązała do tego podstawowa wagę. Jak wiadomo jednym z najbardziej okrutnych założeń III rzeszy była eksterminacja Żydów. Czyli całkowite wyniszczenie tej nacji, początkowo realizowane poprzez sterylizację wszystkich jej przedstawicieli, następnie dla „lepszego” i „wydajniejszego” efektu poprzez masowe mordy. 21 września 1939 roku odbyła się narada, której tematem przewodnim było wyniszczenie Żydów, ustalono w tedy, iż zostanie ona określona kryptonimem -” Ostateczne rozwiązanie”. Jej ustalenia zakładały, że po stopniowym wywiezieniu przedstawicieli tego narodu na Wschód dokona się jego zagłady , która ogółem powinna pochłonąć 11milionów osób. Nie pomijano tu nikogo: chorych, niepełnosprawnych kobiet czy dzieci, każdy kogo można było określić mianem Żyd był skazany na śmierć. Kiedy doszło do wybuchu II wojny światowej na terenie polski zamieszkiwało około 3,5 miliona Żydów, gdy wprowadzono zaraz po naradzie nakaz realizacji założeń władze niemieckie stopniowo doprowadzały do jego realizacji. Objawiało się to między innymi oznaczeniami wszystkich przedstawicieli tej nacji poprzez specjalne znaki czy opaski, na przykład noszenie na ubraniu gwiazdy Dawida, na stępie stopniowo ograniczano ich wolność zamykając na danym obszarze dzielnic, ulic a w końcu własnych domów. W efekcie finalnym odgrodzono takie miejsca od reszty miast tworząc tak zwane getta. Ludzie pozostawali więźniami we własnych domach. Jedno z gett powstało w Warszawie 2 października 1940 roku, Żydom w nim zamieszkującym zakazano opuszczać jego granice pod karą śmierci. Chcąc wyniszczyć ludzi zamieszkujących ten obszar Niemcy stosowali najróżniejsze sposoby. Jednym z nich było ograniczenie dostaw żywności, w ten sposób wiele ludzi umierało na skutek śmierci głodowej. Ci którym udało się przeżyć zostawali przeznaczeni do nadludzkiego wysiłku przy pracy. Czynniki te miały przyśpieszyć proces umierania. Niemcy 22 lipca 1942 roku, ogłosili, iż codziennie rada żydowska musi wyznaczyć na Umschlagplatz 6 tysięcy osób przeznaczonych do wywozu na wschód. Podstępem zachęcano do dobrowolnego zgłaszania się, obiecując skrajnie wygłodzonym ludziom dodatkowe racje żywnościowe. Wiedziano, że jadą oni nie do pracy lecz obozów koncentracyjnych gdzie w ogromnych cierpieniach mieli skończyć swe życie. 6 września 1942 roku miała nastąpić ostateczna selekcja, na wywóz do Treblinek wskazano aż 300 tysięcy Żydów. Mieszkańcy getta przerażeni sytuacją i skrajnie wycieńczeni postanowili się bronić, choć zdawali sobie sprawę z marnych szans. 1942 roku powołali do życia Żydowską Organizację Bojową. Na jej czele stanął Mordechaj Anielewicz a jego zastępcą główny bohater lektury Marek Edelman. Gdy 18 stycznia 1943 roku zamknięto getto podczas drugiej akcji likwidacyjnej, Żydzi bronili się zbrojnie. Himmler wydał rozkaz zburzenia całej dzielnicy. Mimo obrony przeważająca siła przeciwnika zaważyła na porażce. Z dniem 16 maja 1943 roku zakończono akcje, zburzeniem ostatniej ostoi synagogi żydowskiej. Liczba wszystkich ofiar jest niemożliwa do ustalenia, szacuję się , że zginęło lub zostało złapanych i skazanych na śmierć około pięćdziesiąt sześć tysięcy osób.
Wszystkie dokładnie opisane tu wydarzenia są bardzo istotne przy omawianiu lektury stanowią bowiem jej tło. Na podstawie relacji osób biorących udział w powstaniu w getcie warszawskim autorka starała się opisać sytuację Żydów. Lektura wtajemnicza nas w codzienne rzeczywiste życie ludzi znajdujących się za „murem”. W ten sposób czytelnik poznaje wstrząsający fragment historii.
