Wieś w literaturze – wypracowanie maturalne
Wieś to jeden z najpopularniejszych motywów literackich. Obcowanie z przyrodą, ciężką pracą dająca poczucie spełnieni i harmonii od zawsze ciekawiła. Omawiając tę tematykę należy jednak zwrócić uwagę, że wieś to nie tylko idylla ale miejsce cierpienia, biedy i nędzy. Warto więc przytoczyć następujące przykłady:
Chłopi Władysława Reymonta zawierają w sobie uniwersalny obraz wsi oraz żyjących na niej ludzi. W tematyce utworu przedstawione są problemy społeczności chłopskiej – takowa natomiast występuje na całym świecie. Choć bywa różnie nazywana spotykają ją te same problemy. Obraz „chłopa” to wzór człowieka prostego, opis jego charakterystycznych cech sporządzony przez Reymonta, pozwala odnaleźć i wskazać je w każdej osobie na całej ziemi. Nie ma tu generalizacji, przekrojowość dramatu ukazuje wszystkie jej elementy poczynając od osób najbiedniejszych po bogatych paniczów, posiadaczy ogromnych zasobów ziemskich. Oprócz opisów cech ludzkich należy szczególnie podkreślić motyw przywiązania do ziemi, jest on obserwowalny wszędzie tam gdzie człowiek posiada swą ziemię, dba o nią, żyje z niej, na niej i jak się okazuje dla niej. Jest z nią na tyle silnie związany, że nie wyobraża sobie istnienia nigdzie indziej. Ziemia jest wartością najwyższą, bez względu na to jakie zasoby naturalne posiada jest bezcenna – bo własna, na niej człowiek wyrastał, kształtował się i przeżywa swe radości i rozterki, jest jak mała ojczyzna, którą kocha się najmocniej
Jan Kasprowicz, Sonet „W Chałupie”: Wiersz „W Chałupie” autorstwa Jana Kasprowicza złożony jest z pięciu części. W Pierwszych trzech ukazana zostaje wiejska chata. Autor od opisu ogólnego przeszedł do opisu szczegółowego ukazując nędzę ludzką. Z początku widzimy szybę zapchaną szmatami, stare gliniane i żelazne sprzęty, resztki kwiatów w donicach. Panujący w izbie chłód, wiatr przedzierający się przez zbutwiałe ściany pozwala jasno stwierdzić, że jest to stara zaniedbana budowla. Całość wnętrza oświetla prymitywna lampa sporządzona ze szmaty nasączonej tłuszczem stojącej na stole. Stół to główny mebel izby, to na nim widoczne są pozostałości po posiłku: resztki ziemniaków i polewki oraz sól. Cały ten szczegółowy opis ma na celu stworzenie prawdziwego świadectwa nędzy. Każdy szczegół dobitnie podkreśla opis. W kolejnych dwóch częściach autor przedstawia czytelnikowi mieszkanki chałupy , to dwie kobiety, prawdopodobnie matka i córka. Starsza kobieta zasiada przy piecu, pozycja jej ciała wskazuje , że przysnęła, jedynie hałas sprawia, że przebudza się z drzemki. Ma ona krótko ścięte włosy, odsłaniające zniszczoną, pokrytą bruzdami twarz, ręce chowa pod fartuchem. Jedynym elementem mogącym świadczyć o zatraconym pięknie i młodości kobiety są jej oczy. Obok matki na prostym łóżku okryta resztkami kołdry leży szesnastoletnia córka. Autor uwidacznia tu wyraźny kontrast panujący pomiędzy nędzą a pięknem dziewczyny. Jest młoda i uśmiechnięta, śni o pięknym paniczu z fabryki, który obdarzając ją miłością odmienia jej los. Całość tego piękna otacza skrajna nędza, bieda i brzydota. Dokonując analizy wiersza, należy jednoznacznie stwierdzić, że autor pragnął ukazać oblicze nędzy, skrajnej biedy wsi.
Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni” :występujący w tym utworze bohater zbiorowy, jakim jest warstwa biedoty, na przykład mieszkańcy ulicy Krochmalnej czy Ciepłej prezentuje wizerunek ówczesnego chłopa. Ich bezdomność należy traktować w znaczeniu dosłownym, żyli bowiem w odrażających norach do których ciężko było im wracać i z pewnością nie można ich określić mianem domu. Żeromski miał na celu ukazać przerażającą rzeczywistość i związane z nią problemy. Poruszony jest tu także odwieczny problem istnienia niewidocznej granicy pomiędzy chłopami a szlachtą.
Leopold Staff „Pokój wsi”: utwór ten zawarty w tomie „Dzień duszy” omawia życie rolnika. Ukazuje mozół i ciężar jego pracy. Jak dowiadujemy się, życie chłopa jest nierozerwalnie związane z przyrodą, to ona nadaje tempo jego pracy i codzienności. Wyznacza naturalny rytm, któremu należy się podporządkować. Choć autor wysławia jej uroki, podkreśla jak wielki wysiłek musi włożyć prosty człowiek w urabianie ziemi by wydała ona plon dzięki któremu zapewni mu znośny byt.
Mikołaj Rej „Żywot człowieka poczciwego” – Rej w utworze prezentuje obraz tytułowego „człowieka poczciwego”, ziemianina, szlachcica, który wiedzie spokojne życie, w prawy sposób gospodarując posiadanymi dobrami. Można również, powiedzieć, że utwór w pewien sposób oddaje osobistą filozofię autora. Rej bowiem był zamożnym gospodarzem, dbającym o interesy własne i społeczne, dowodem na to jest chociażby zakładanie przez niego miast.
Pierwszy element na który warto zwrócić uwagę w utworze jest liczba 4, określająca ludzi oraz naturę. Według poety w człowieku są cztery płyny i związane z nimi typy osobowości: krew to sangwinik, flegma flegmatyk, żółć choleryk, żółć czarna melancholik. Również naturą kieruje magia tej liczby, autor wskazuje na cztery strony świata, cztery żywioły a także cztery etapy życia: dzieciństwo, młodość, wiek dojrzały, starość. Cały świat wydaje się być określony przez magię liczb, podana przez autora prawidłowość wypływa z jego własnych doświadczeń, przemyśleń i obserwacji.
W utworze Rej przywiązał ogromną wagę do omówienia kolejnych etapów życia, podaje rady i pouczenia, wskazuje jak kierować młodego człowieka. Jednak najwięcej miejsca zostaje poświęcone dojrzałości, to ona bowiem daje pełne pole do rozwoju człowieka, wykorzystaniu jego siły i mądrości. Rej tłumaczy jaką postawę powinien zaprezentować szlachcić, jego stan jest nie jest bowiem jedynie powodem do chwały ale zobowiązaniem wobec ojczyzny. Jako prawy i uczciwy przedstawiciel stanu powinien być przykładem cnót, stanowić niedościgniony wzór. Aby poprzeć swe stanowisko i dokładnie ukazać powinności szlachcica Rej powołuje się na antyprzykłady, krytykuje i potępia niecne zachowania. Wyśmiane zostaje zapatrzenie w zagraniczną modę, snobizm i odejście od rodzimych tradycji. „Poczciwy” człowiek zdaniem autora powinien umieć mądrze korzystać z otaczających go dóbr. Posiadana ziemia daje bowiem zbiory umożliwiające dostatnie, spokojne i harmonijne życie. Należy podążać rytmem natury, dopasować życie do pór roku.. Dokonując analizy można jednoznacznie stwierdzić że, utwór jest pochwałą życia i wsi.
