„Nad Niemnem” – wartość pracy ukazana przez autorkę Elizę Orzeszkową
Powieść „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej zawiera w sobie prezentacje stanowiska autorki na temat wartości pracy. Była ona zwolennikiem pozytywistycznej idei, iż praca powinna stanowić najwyższa wartość wolnego człowieka, pełniąc główne zadanie w życiu umożliwia realizację i odnalezienie sensu istnienia, wykonując ją poprawnie i z zaangażowaniem osiąga się szczęście. Dzięki możliwości wykonywania określonych zadań człowiek daje obraz własnej godności. Poglądy te Orzeszkowa popiera poprzez wypowiedzi niektórych bohaterów, losy postaci a także wyraźny podział społeczny i ukazanie w nim dworu i zaścianka. Aby móc więc omówić tę tematykę należy przedstawić bohaterów, którzy reprezentują stanowisko autorki.
Pierwsza osoba to Benedykt Korczyński. Ceni on ziemię jako najwyższą wartość, karmi go ona i jest jego domem. Wiąże więc ciężką prace na niej z założeniem wartości pracy. Dzięki temu w pełni realizuje postawione sobie ideały dodatkowo więżąc, że dbanie o ojczystą ziemię jest wyrazem patriotyzmu. Kolejną osobą jest Marta Korczyńska. Jak dowiadujemy się z treści lektury jako młoda osoba bała się pracy, przerażały ją stawiane w ten sposób zadania oraz trud ich realizacji. Dlatego tez odrzuciła miłość Anzelma Bohatyrewicza –zwolennika tej pozytywistycznej idei. Zlękła się wyzwań jakie musiała by spełniać u jego boku. Koleje losu sprawiły jednak, że przekonała się do pracy i to ona stała się sensem jej życia, jedynym obowiązkiem jaki pozostał jej w samotności. Następne dwie postacie, które należy tu wymienić to Jan i Anzelm Bohatyrowicze. Dla tych ludzi praca jest przede wszystkim źródłem utrzymania. Wykonywanie jej pozwala im na poczucie swobody i niezależności finansowej. Te postawę zawdzięczają swym przodkom, to oni rozpoczęli bowiem hołdowanie pracy i przekazali te cechy następnemu pokoleniu. Niestety nie każdy na drodze wychowania zyskuje taką podbudowę, często człowiek musi sam docenić wiele wartości. Dzieje się tak w przypadku Justyny Orzelskiej, nie od razu przekonuje się ona do wartości pracy, wiedzie raczej spokojne życie. Poszukuje sensu gubiąc się po drodze i wątpiąc wielokrotnie. Kiedy jednak silnym postanowieniem próbuje doświadczyć czym jest praca, uświadamia sobie jak wiele wnosi do jej życia. Jak bardzo je porządkuje i systematyzuje. Pod koniec lektury widzimy ją już jako zwolenniczkę tej idei. Ostatnia postacią jaką należy tu wymienić jest Witold Korczyński, ten wykształcony młodzieniec stara się prężnie zreformować rolnictwo by ulepszyć wydajność pracy.
Jak widać wyraźnie wszystkie wymienione postacie hołdujące założeniom autorki są pozytywne, ich losy pełne sensu i zadowolenia. Autorka zamierzenie postąpiła w ten sposób by ukazać wartość pracy. Dodatkowo aby podkreślić ten obraz przedstawiła antyprzykłady, można tu wymienić Emilię Korczyńską lub Różyca, to jednostki słabe i niezadowolone z życia, wiecznie narzekają na swa niedolę. Brakuje im poczucia bezpieczeństwa i samorealizacji. W efekcie Różycki przyjmuje nawet narkotyki. W tych negatywnych postaciach Orzeszkowa chciała ukazać co dzieje się z ludźmi, którzy nie hołdują pracy, w jaki sposób marnuje się ich siła i życie. Zestawiła tu obraz szlachty, bogatej i przez to nie szukającej pracy oraz biedniejszej warstwy zmuszonej do walki o swój byt. Zamożni przedstawiciele społeczeństwa dnie spędzali na poszukiwaniu zajęć, nie mogąc skupić się na żadnej czynności. Stąd dopadała ich melancholia, rozczarowanie i choroba. Zaścianek natomiast to niezamożni ludzie, aby móc funkcjonować muszą zarobić na swój codzienny byt. Pracują więc ciężko by spełnić wszystkie te potrzeby, w efekcie odczuwają samozadowolenie, ich życie nabiera sensu i znaczenia, dzięki czemu są szczęśliwi i zdrowi.
