Początki Rzymu sięgają 753 r. p. n. e. Część Rzymian twierdziła, że Rzym został założony przez uciekinierów z Troi, inni znów, że założycielami miasta byli bliźniacy Romulus i Remus, których wychowywała (uratowała) wilczyca. Była ona i jest do dziś pierwotnym symbolem Rzymu.
Początkowo Rzym był miasteczkiem, które w ciągu dwóch stuleci podporządkowało sobie całą Italię. Rzym leży nad rzeką Tyber. Poprzez podboje Rzymian zostało stworzone państwo o zasięgu światowym – zwane Imperium Rzymskim. Wielkie zdobycze terytorialne Rzymian były możliwe, głównie dzięki dobrze wyszkolonej, zorganizowanej i uzbrojonej armii. Podstawową jednostką taktyczną tej armii były „Legiony Rzymskie”, które słynęły z olbrzymiej karności i dobrego wyszkolenia. Żołnierze całkowicie byli posłuszni rozkazom. Legionista był dobrze opłacony, po 25 latach służby otrzymywał kawałek ziemi i żołd. Jeżeli jakiś legion wycofał się lub uciekł z pola bitwy, za karę był dziesiątkowany (tzn. żołnierze ustawiali się w szeregu, a co dziesiąty został zabijany). W ten sposób nauczono się dzielności. W czasie pokoju legionista walczył na ćwiczeniach bronią cięższą, co pozwalało w czasie prawdziwej walki, walczyć dłużej, gdyż walczyli bronią lżejszą i mniej się męczyli. Rzym posiadał doskonałą piechotę, a Kartagina doskonałą flotę.
Rzym początkowo był monarchią. Jego królowi rozciągali swą władzę na miasto i jego najbliższą okolicę. Król sprawował władzę naczelnego wodza, sędziego i najwyższego kapłana. Z czasem jego pozycja osłabła, a rozrosło się znaczenie Zgromadzenia Ludowego i Senatu. Organem doradczym króla był Senat złożony z przedstawicieli wielkich rodów. Rządy ostatniego króla Tarkwiniusza Pysznego były tak okrutne, że doprowadziły do jego wypędzenia i ustanowienia republiki.
Republika (z łac. res publica), rzecz wspólna; państwo jest wspólną rzeczą wszystkich obywateli.
W 509 r. p. n. e. upadła monarchia i Rzym stał się republiką arystokratyczną.
Rządzili w niej Patrycjusze, czyli przedstawiciele starych rodów rzymskich; warstwa bogata i uprzywilejowana oraz Plebejusze, czyli znaczna grupa społeczeństwa, która posiadała ziemię, brała udział w wojnach, płaciła podatki, niemająca prawa piastować urzędów; była to warstwa biedniejsza. Nie byli oni zadowoleni z tej sytuacji. Już w początkach istnienia republiki rozgorzał konflikt miedzy Patrycjuszami a Plebejuszami. Ustanowiono urząd trybunów ludowych, którzy korzystali z prawa weta wobec uchwał Senatu i Zgromadzenia Ludowego (mogli blokować ustrój w państwie).
Proletariat to wolni, ale najbiedniejsi ludzie społeczeństwa rzymskiego ( z łac. proles, potomstwo), jedynym ich dziedzictwem było potomstwo. Żyli na koszt państwa.
Najwyższą władzę w Rzymie sprawował Senat rzymski, który decydował o wszystkich sprawach w państwie. Decyzje senatu były najwyższe i nieodwoływalne. Na okres jednego roku powoływano w państwie dwóch konsulów, którzy byli władzą wykonawczą. Realizowali oni postanowienia Senatu. Byli oni wybierani spośród Patrycjuszy, posiadali najwyższą władzę cywilną i wojskową. W wypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa Rzymianie oddawali władzę dyktatorowi, sprawującemu ją w sposób nieograniczony przez sześć miesięcy.
Wraz z rozwojem terytorialnym Rzymu następowały zmiany w organizacji państwa. Spośród byłych urzędników, ale dobrze zasłużonych wybierano zarządców prowincji, które tworzyły się w wyniku nowych podbojów terytorialnych.
Prowincje były obszarami podbitymi i administracyjnie oraz sądowo podporządkowanymi namiestnikom. Byli oni tam najwyższą władzą. W następstwie podboju ogromnych terytoriów, które leżały poza terytorium Italii, Rzym stał się państwem o najbardziej rozwiniętym w starożytności systemie niewolnictwa.
Gospodarka Rzymu w przeważającej części opierała się na pracy niewolników. Były trzy kategorie niewolników: niewolnik państwowy, niewolnik prywatny domowy, niewolnik prywatny.
Do największych wystąpień niewolników w starożytności należało powstanie pod wodzą gladiatora Spartakusa, w latach 73 – 71 p. n. e. Zakończyło się klęską dla Spartakusa; poległ wraz z większością swych towarzyszy. Zbiegli niewolnicy zostali ukrzyżowani.
Gladiatorzy to zapaśnicy walczący na śmierć i życie między sobą lub dzikimi zwierzętami. Brali oni udział w walkach na arenach ku czci Rzymian.
Hannibal – kartagiński wódz, uważany za jednego z najwybitniejszych dowódców czasów starożytnych, który przeszedł z armią z Hiszpanii, poprzez Alpy do Italii. To, czego dokonał Hannibal, nie dokonał tego poprzez 1000 lat żaden wódz.
W bitwie pod Kannami w 216 r. p. n. e. przestała istnieć armia rzymska. Nie mogąc sobie poradzić z Hannibalem, Rzymianie przenieśli działania wojenne do Afryki, gdzie pod Zamą w 202 r. p. n. e. Hannibal poniósł klęskę i oddał Kartaginę Rzymowi. Hiszpania przeszła pod władanie Rzymian.
Kartagina jako mocarstwo po III wojnie punickiej przestało istnieć. Rzym nakazał spalić flotę Kartaginie. Rzym był już wtedy wielkim mocarstwem, A Kartagina miastem. W 146 r. p. n. e. Kartagina została całkowicie zniszczona i zburzona. Po tej bitwie Rzym stał się potęgą.
