Sąd nad Polską w lekturze „Pan Tadeusz”
Aby ukazać sens dzieła „Pan Tadeusz” należy zrozumieć motywy jego powstania. To jeden z najbardziej znanych utworów Adama Mickiewicza, powstał on w roku 1834 podczas pobytu autora w Paryżu. Jako oddany patriota nie pozostawał on obojętny na losy ojczyzny, tęskniąc za nią marzył o powrocie. Dostrzegł również prawdziwe oblicze emigracji- widział dzielące ludzi różnice oraz ich problemy z odnalezieniem siebie w nieznanej rzeczywistości. Postanowił więc w jaki kol wiek sposób podnieść na duchu rodaków, stworzyć dzieło którego treść pozwoli uwierzyć w leprze jutro. Obraz zawarty w utworze „Pan Tadeusz” ukazuje Litwę jako sen z lat młodzieńczych. To jak wspomnienia z dzieciństwa, przepiękne opisy przyrody przeplatają się z elementami ludowymi uwidaczniają wierzenia o duchach i skrzatach. Autor dokonuje tu również personifikacji, przykład może stanowić opis leśnej polany , która ukazana została jako orszak gości weselnych wesoło, radośnie i beztrosko oddają się zabawie wraz z młodą parą.
Widziane tu opisy stanowią sen o Polsce, opisy przyrody są jak baśniowe pełne magii i piękna, to widok ukochanej ojczyzny takiej jaką chciał by ją widzieć autor. Cały ten opis jest tłem dla obrazu szlachty. Autor, ten oto motyw zestawił z prawdziwymi cechami tej grupy aby podkreślić te różnice pomiędzy pragnieniem a istniejącymi realiami najpierw ukazał nam obraz, który chciałby móc wcielić w historie. Wielu z przedstawicieli szlachty to dzielni wojacy , który swym życiem zaświadczyli miłość do ojczyzny, należy tu wymienić: Rębajło, Kropidło, Brzytewka. Są to oczywiście postacie przejaskrawione poprzez nie bowiem Mickiewicz pragnął uwidocznić wszystkie cechy, które chciał odnaleźć w społeczeństwie. To marzenie, senna mara w której wszyscy na równi pragną osiągnąć jeden cel – niepodległość Polski. Ten obraz podkreślony jest podczas witania legionów Dąbrowskiego, wszyscy wykazują ogromny entuzjazm, ten dzień jest dla nich nadzieją na leprze jutro. Gdy Jankiel rozpoczyna swój koncert wszyscy słuchają go z rozrzewnieniem. Symbol białych orłów na czapkach budzi wiarę i nadzieje w to, że istnieje szansa na zwycięstwo i tak upragnioną wolność. Ta chwila przypomina nierealny sen, marzenia, które ostatecznie okazały się złudne, gdyż Napoleon poniósł klęskę i Polska nie odzyskała swej niepodległości. W tym miejscu rozwiane zostają mary senne i ukazuje się prawdziwy obraz będący zarazem sądem nad Polską. Nad społeczeństwem, które zawiodło nadzieje autora ale przede wszystkim nadzieje ojczyzny.
Należy pamiętać, że prawdziwy obraz sytuacji wyglądał znacznie inaczej. Nikt nie witał wojsk napoleońskich z entuzjazmem a większość obywateli stała nawet po przeciwnej stronie, będąc lojalnymi wobec cara pragnęła do połączenia ziem Polski pod wodzą Aleksandra. Wielu bogatych przedstawicieli szlachty opuściło swe domostwa, uciekając z armią rosyjską w obawie, że Napoleon na dobre zniesie poddaństwo, a w tedy zbuntowani chłopi mogli by wywołać rewolucje. Zawarta w księdze XII sprawa chłopska nigdy nie wydarzyła się w historii, w ówczesnym czasie dominowały stosunki feudalno – pańszczyźniane. Jak widać więc idylliczny obraz jest jedynie pragnieniem autora, które przeciwstawia się zaistniałej rzeczywistości. Gdy czytamy o procesie o zamek czy zajazd rozumiemy, że jest to krytyka nad Polską. Samowolne działania szlachty ukazują jej negatywne strony, warcholstwo i dbałość jedynie o własny byt.Jak widać więc wyraźnie przepiękne tło, jest tylko snem tak naprawdę bowiem szlachta ukazana została poprzez krytykę to obraz społeczeństwa będący podstawą do sądu nad Polską.
