„Powrót posła” Julian Ursyn Niemcewicz – analiza utworu.
Omawiając lekturę „Powrót posła” Juliana Ursyna Niemcewicza należy zaznaczyć, że dzieło to nazywa się komedią polityczną. Utwór ma wyraźny charakter patriotyczny, powstał w dobie działań Sejmu Czteroletniego, w burzliwej atmosferze politycznej posłowie walczyli o reformy kraju. Wnosili przede wszystkim o utrzymanie działań do zakończenia dzieła. Propagandę i głos w sprawie zabierała również literatura. Wydana przez Naruszewicza komedia miała za zadanie oddziaływać na odbiorców, propagować cele polityczne. Cała treść i fabuła utworu jest podporządkowana idei reformatorskiej. Bohaterowie będący zagorzałymi patriotami zostają podkreśleni poprzez pozytywne cechy, natomiast konserwatyści zostają ośmieszeni i ukazani w negatywnym świetle. Do problemów, które poruszył Naruszewicz w „Powrocie posła” należy zaliczyć: sukcesję tronu, liberum veto, przymierze z Prusami przeciw Rosji i układy polityczne panujące pomiędzy chłopami a szlachtą.
Analizując utwór należy zauważyć, że bohaterów można podzielić na dwie odmienne grupy. Pierwszą tworzą ludzie światli i postępowi, prawdziwi patrioci którzy pragną rozwoju kraju, zaliczyć należy tu: Podkomorzego i Podkomorzynę Dobrójskich, ich syna Walerego będącego posłem na sejm oraz Teresę wychowaną przez nich córkę starosty Gadulskiego. Druga grupa to konserwatyści, egoiści pozostający w stagnacji, hamujący rozwój, zaliczamy tu: starostę Gadulskiego, jego żonę i fircyka Szarmanckiego. Starościna jak i fircyk są zapatrzeni w obcą modę, kieruje nimi próżność i korzyści materialne, czyhają więc niecierpliwie na posag Teresy. Należy również zauważyć, że starosta jako postać zawiera prezentację wszystkich negatywnych cech ówczesnego sarmaty. To osoba uparta, kłótliwa, uznająca za prawdziwe jedynie własne przemyślenia. Los sprawia, że te dwa przeciwne obozy egzystują obok siebie, córka Gadulskich Teresa zaręczona z Walerym niejako łączy rodziny. Widać oczywiście zwady pomiędzy obiema stronami, rażące różnice w poglądach i zachowaniu dzielą nie pozwalając dojść do porozumienia. Walery, który powraca z sejmu do domu pragnie ostatecznie przekonać przyszłych teściów o słuszności reform, wzbudzić w nich postawę patriotyczną. Początkowo Gadulski nie daje się przekonać, jego upór i przekonanie o własnej nieomylności stanowią ogromną przeszkodę. Ostatecznie okazuje się jednak, że przekonuje go myśl o korzyściach finansowych. Gdy tylko Walery rezygnuje z posagu Teresy, starosta zgadza się na wszystko, a młodzi rozpoczynają swoje gospodarowanie od uwłaszczenia chłopów.
Jak widać więc wyraźnie dzieło to z pewnością można nazwać komedią polityczną, pod płaszczem opowieści autor propaguje bowiem reformy mające wpływ na rozwój kraju. Docenione i wskazane zostają takie cechy jak patriotyzm i wiedza a skrytykowany bezsensowny konserwatyzm, koncentracja na dobro własne i żądza zysku materialnego ponad wszelkie wartości.
Pytanie 1: Jakie są główne motywy w “Powrocie posła” i jak odzwierciedlają one sytuację polityczną i społeczną w Polsce w czasach Sejmu Czteroletniego?
Odpowiedź: Głównymi motywami w “Powrocie posła” są konflikt między postępem a konserwatyzmem, znaczenie reform politycznych, oraz patriotyzm. Te motywy odzwierciedlają sytuację polityczną i społeczną w Polsce podczas Sejmu Czteroletniego, który był czasem intensywnych debat o przyszłości kraju. Konflikt między postępem a konserwatyzmem reprezentowany przez postacie Podkomorstwa i Skorobohatego symbolizuje walkę o reformy i modernizację kraju. Motyw patriotyzmu, widoczny w zaangażowaniu postaci w losy narodu, podkreśla ówczesne dążenia do niezależności i suwerenności Polski.
Pytanie 2: W jaki sposób Niemcewicz wykorzystał postaci w “Powrocie posła” do przedstawienia różnych perspektyw na polską politykę?
Odpowiedź: Niemcewicz wykorzystał postaci w “Powrocie posła” do przedstawienia różnych perspektyw na polską politykę, poprzez przypisanie im kontrastujących poglądów i postaw. Podkomorzy, jako zwolennik reform, reprezentuje postępowe i oświeceniowe podejście do polityki, podczas gdy Skorobohaty, jako konserwatysta, odzwierciedla tradycyjne i niechętne zmianom postawy. Ta różnorodność postaci i ich poglądów pozwala widzowi na głębsze zrozumienie i refleksję nad różnymi aspektami polityki w ówczesnej Polsce.
Pytanie 3: Czy “Powrót posła” jest aktualny w dzisiejszych czasach i jakie uniwersalne przesłania można z niego wyciągnąć?
Odpowiedź: “Powrót posła” pozostaje aktualny ze względu na swoje uniwersalne przesłania dotyczące konfliktu między tradycją a nowoczesnością, znaczenia patriotyzmu i potrzeby reform. Mimo że utwór powstał w konkretnym historycznym kontekście, kwestie poruszane przez Niemcewicza, takie jak dylematy społeczne, polityczne i moralne, są nadal istotne. Dzieło to przypomina o ważności dialogu i otwartości na zmiany, co ma fundamentalne znaczenie w każdym społeczeństwie i epoce.
