Wiersz, zatytułowany “Euthanasia”, jest często przypisywany Adamowi Mickiewiczowi, jednak jest to błąd. W rzeczywistości autorstwo tego wiersza należy do George’a Gordona Byrona, znanego jako Lord Byron, wybitnego angielskiego poety z epoki romantyzmu. Wiersz ten został przetłumaczony na język polski przez Adama Mickiewicza, co może tłumaczyć powszechne mylenie autorstwa.
Spis treści:
“Euthanasia” to głęboko refleksyjny utwór, który zajmuje się tematem śmierci i przemijania. Byron w swoich wierszach często poruszał tematy związane z melancholią, samotnością i rozważaniami o sensie życia, co znajduje odzwierciedlenie również w tym utworze. Mickiewicz, będąc jednym z najwybitniejszych poetów polskiego romantyzmu, miał duże powodzenie w przekładaniu ducha i tonu oryginalnych dzieł Byrona na język polski, zachowując przy tym ich głęboki emocjonalny i filozoficzny wydźwięk.
Treść wiersza ‘Euthanasia’ Byrona
tłumaczenie: Mickiewicz Adam
Euthanasia
Prędzej czy później, gdy, mię czas owionie
Snem nieprzespanym, w którym się nic nie śni,
O niepamięci! wtenczas chłodne skronie
Weź pod twą schronę do grobowej cieśni.
Nie proszę ręki druha ni dziedzica,
Aby łzy otrzeć lub grabić zostałość,
Lub żeby z włosem popsutym dziewica
Żałować przyszła lub udawać żałość.
Po co najęte płaczków korowody?
Samemu wstąpić pozwólcie do dołu:
Nie chciałbym chmurzyć niczyjej pogody
I brać wesela kochanemu czołu.
Przecież, miłości! jeśli w twojej sile
Poskromić jęki, marnym żalom sprostać.
Ty sama osłodź rozstania się chwilę.
Mnie, co odchodzę, i tej, co ma zostać.
Marylo moja! kiedy przeszłe bole
Z ostatnim puszczę w niepamięć oddechem,
Niech boski pokój widzę na twym czole,
A w bolach na cię patrzyłbym z uśmiechem.
Lecz oko martwe zrazi wzrok niebieski,
Przed bladym licem zbledną twe powaby:
Uronisz łezkę, człowiek dla tej łezki
Jak żyjąc słabiał, tak i umrze słaby.
A więc bez żalu i pobożnej prośby,
Samotny będę w ostatniej godzinie;
Dla nieszczęśliwych śmierć mało ma groźby,
Ból jeszcze zmniejszy i prędko przeminie.
Lecz umrzeć, odejść, kędy tyle gości
Rusza przede mną, kędy reszta ruszy.
Przepadać w nicość, jak pierwej z nicości
Wszedłem dla życia, żyłem dla katuszy?…
Gdyś wiek przeminął, wstrzymaj się u ścieku,
Ostatnim powróć na przeszłość obliczem;
Zlicz dni szczęśliwe, a wyznasz, człowieku,
Czymkolwiek byłeś, że lepiej być niczem.
(Autor oryginału: Byron George Gordon)
Analiza i interpretacja wiersza “Euthanasia”
Analiza i interpretacja wiersza “Euthanasia” w tłumaczeniu Adama Mickiewicza, którego oryginalnym autorem jest George Gordon Byron, pozwala na głębsze zrozumienie zarówno treści jak i formy tego dzieła. Wiersz ten, zanurzony w romantycznej tradycji, wyraża refleksje na temat śmierci, samotności, miłości oraz ludzkiej egzystencji.
Tematyka
Podstawową tematyką utworu jest śmierć i przemijanie. Byron, a w jego ślady Mickiewicz, przedstawiają śmierć jako nieunikniony, naturalny etap życia, przyjmując wobec niej postawę refleksyjną i introspektywną.
Motywy
W wierszu “Euthanasia” George’a Gordona Byrona, w przekładzie Adama Mickiewicza, motywy śmierci, samotności, obojętności wobec świata oraz miłości i pamięci są rozplanowane z wielką umiejętnością, nadając utworowi głęboki i wielowymiarowy charakter.
- Śmierć i przemijanie
Dominujący motyw śmierci i przemijania jest przedstawiony w sposób, który podkreśla ich nieodłączność od ludzkiego doświadczenia. Byron, a za nim Mickiewicz, nie przedstawiają śmierci jako tragicznego końca, ale raczej jako naturalną część życia, którą należy zaakceptować. Jest to pogląd, który harmonizuje z romantyczną fascynacją cyklem życia i śmierci, gdzie śmierć jest postrzegana nie tylko jako zakończenie, ale także jako początek czegoś nowego, nieznanego.
- Samotność
Motyw samotności jest wyraźny w pragnieniu poety, aby jego ostatnie chwile były spędzone w samotności, co odzwierciedla romantyczny ideał indywidualizmu i osobistej podróży duchowej. Samotność w “Euthanasia” nie jest przedstawiona jako coś negatywnego, ale raczej jako świadomy wybór, który pozwala na głębsze, bardziej intymne doświadczenie przejścia między życiem a śmiercią.
- Obojętność wobec świata
Obojętność Byrona wobec zewnętrznych rytuałów i konwencji związanych ze śmiercią odzwierciedla jego pogląd na to, jak społeczeństwo radzi sobie z tym nieuchronnym aspektem życia. Wiersz sugeruje, że takie rytuały są często puste i nie mają prawdziwego znaczenia dla umierającego. To odrzucenie konwencji i tradycji jest typowe dla romantycznej krytyki społecznych norm i zwyczajów.
- Miłość i pamięć
Motyw miłości i pamięci, szczególnie w odniesieniach do postaci “Maryli”, wprowadza element ludzkiej więzi i głębokiego uczucia. Miłość w “Euthanasia” jest przedstawiona jako coś, co trwa poza granicami życia, jako siła, która łączy ludzi nawet w obliczu śmierci. Wzmianka o “Maryli” dodaje osobisty, emocjonalny wymiar do wiersza, pokazując, że choć śmierć jest indywidualnym doświadczeniem, to jednak wpływa także na tych, którzy pozostają.
Te cztery motywy – śmierć i przemijanie, samotność, obojętność wobec świata oraz miłość i pamięć – tworzą złożoną i wielowarstwową strukturę “Euthanasia”. Byron, z pomocą Mickiewicza, przekazuje głębokie przemyślenia na temat ludzkiego życia i śmierci, używając tych motywów do zbudowania poetyckiego obrazu, który jest zarówno osobisty, jak i uniwersalny, odzwierciedlając fundamentalne ludzkie doświadczenia i emocje.
Ton i styl
Ton wiersza jest głęboko melancholijny i introspektywny. Byron, a za nim Mickiewicz, używają prostego, ale wysoce ekspresyjnego języka, który pozwala na bezpośrednie wyrażenie osobistych uczuć i myśli. Styl utworu jest charakterystyczny dla romantyzmu, z naciskiem na indywidualne przeżycie i emocjonalność.
Analiza fragmentów
Analiza poszczególnych fragmentów wiersza “Euthanasia” Byrona w tłumaczeniu Mickiewicza pozwala na głębsze zrozumienie zarówno struktury utworu, jak i jego emocjonalnego oraz filozoficznego przekazu.
1. Początek (“Prędzej czy później…”):
Otwierający wiersz wers “Prędzej czy później, gdy, mię czas owionie” natychmiast wprowadza czytelnika w refleksję nad nieuchronnością śmierci. Słowa te sugerują, że śmierć jest naturalnym i nieuniknionym składnikiem życia, którego każdy doświadczy “prędzej czy później”. Byron używa tu metafory czasu, który “owionie”, przywołując obraz nieuchronnego przemijania, a jednocześnie nadając temu procesowi pewien spokój i delikatność.
2. Odrzucenie zewnętrznych rytuałów (“Nie proszę ręki druha ni dziedzica…”):
W tym fragmencie Byron wyraża odrzucenie zewnętrznych form pożegnania i rytuałów żałobnych, które są często puste i nieadekwatne w obliczu osobistego doświadczenia śmierci. Słowa “Nie proszę ręki druha ni dziedzica” podkreślają pragnienie autentyczności i osobistej integralności w ostatnich chwilach życia. Jest to manifest indywidualizmu, typowego dla romantyzmu, gdzie śmierć jest prywatnym doświadczeniem, niezakłóconym przez społeczne konwenanse.
3. Miłość i pamięć (“Marylo moja…”):
Fragment ten wprowadza bardzo osobisty, emocjonalny element do wiersza. Wzmianka o “Maryli”, prawdopodobnie bliskiej osobie lub ukochanej, pokazuje, jak śmierć wpływa nie tylko na jednostkę, ale także na tych, którzy pozostają. W tych słowach Byron wyraża swoje uczucia, pragnienie, aby pamięć o nim była pełna spokoju, a nie bólu. To pokazuje, że choć śmierć jest osobistym przeżyciem, jest też głęboko zakorzeniona w relacjach międzyludzkich.
4. Refleksja nad istotą śmierci (“Lecz umrzeć, odejść…”):
W tym fragmencie Byron kontempluje nad istotą śmierci i jej konsekwencjami. “Lecz umrzeć, odejść…” to słowa, które przywołują pytania o naturę egzystencji po śmierci. Czy śmierć jest tylko przejściem do innego stanu, czy końcem wszystkiego? Ta refleksja ukazuje śmierć jako tajemnicę, którą każdy musi ostatecznie stawić czoła samotnie.
5. Wizja pożegnania (“Po co najęte płaczków korowody?”):
W tym fragmencie Byron krytykuje sztuczność i pustkę społecznych konwencji związanych z żałobą. Zadaje pytanie, dlaczego potrzebne są “nająte płaczków korowody”, co podkreśla jego pogardę dla nieszczerych wyrazów smutku i żalu. Ten fragment wskazuje na dążenie poety do szczerości i autentyczności w życiu i śmierci, odrzucając puste gesty i fałszywe emocje.
6. Ostatnie chwile (“Samemu wstąpić pozwólcie do dołu:”):
Byron tutaj wyraża chęć samotnego wejścia w stan śmierci, co jest kontynuacją motywu samotności. Użycie obrazu “wstąpić do dołu” ma mocno symboliczny charakter, sugerując, że śmierć jest podróżą, którą każdy musi odbyć samodzielnie. Ten fragment podkreśla osobisty i introspektywny charakter śmierci w postrzeganiu Byrona.
7. Ostatni akt miłości (“Przecież, miłości! jeśli w twojej sile”):
W tym fragmencie pojawia się prośba o ostatni akt miłości, który może złagodzić bolesność rozstania. Byron zwraca się tutaj do abstrakcyjnej “miłości”, co może być odczytane jako apel do ukochanej osoby lub do miłości jako uniwersalnej siły. Jest to wyraz pragnienia, aby ostatnie chwile życia były nasycone uczuciem i bliskością, co jest kontrastem do wcześniejszych wyrazów pragnienia samotności.
8. Przemijanie i pamięć (“Gdyś wiek przeminął, wstrzymaj się u ścieku,”):
Ten fragment odnosi się do przemijania życia i konieczności refleksji na temat minionych lat. Słowa “wstrzymaj się u ścieku” mogą symbolizować moment zatrzymania się i zastanowienia nad przeszłością, nad tym, co zostało osiągnięte lub utracone. To jest wezwanie do introspekcji i oceny życia z perspektywy jego końca.
Każdy z tych fragmentów wnosi kolejną warstwę znaczeń do “Euthanasia”. Byron, a w jego tłumaczeniu Mickiewicz, przedstawiają wielowymiarowy obraz śmierci, życia, miłości i pamięci. Utwór ten, poprzez swoje bogate i złożone znaczenia, prowokuje do refleksji nad własnym życiem, śmiercią i tym, co w życiu jest najważniejsze.
Euthanasia w wierszu Byrona: symbolika i interpretacja tytułu
“Euthanasia” to termin pochodzący z języka greckiego, składający się z dwóch słów: “eu” oznaczającego “dobrze” lub “łatwo” i “thanatos” oznaczającego “śmierć”. Dosłownie przetłumaczone oznacza “dobrą śmierć” lub “łatwą śmierć”. W współczesnym użyciu, eutanazja odnosi się do aktu celowego zakończenia życia w celu złagodzenia cierpienia, najczęściej w kontekście nieuleczalnych chorób lub ekstremalnego bólu.
Wybór tytułu “Euthanasia” przez Byrona dla jego wiersza jest znaczący i wielowarstwowy. Po pierwsze, może to odzwierciedlać pragnienie poetycki opisania śmierci jako procesu wolnego od bólu i cierpienia, zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego. W kontekście wiersza, gdzie Byron rozważa swoją własną śmierć i jej wpływ na innych, tytuł sugeruje dążenie do śmierci, która jest spokojna i pozbawiona dramatyzmu, zarówno dla samego umierającego, jak i dla tych, którzy zostają.
Ponadto, używając tego tytułu, Byron mógł chcieć podkreślić ideał śmierci jako naturalnego zakończenia życia, które można zaakceptować z godnością i spokojem, zamiast z lękiem czy rozpaczą. W ten sposób, “Euthanasia” staje się nie tylko opisem fizycznego aktu umierania, ale także głęboką refleksją nad naturą śmierci jako nieuchronnej części ludzkiego doświadczenia.
Podsumowanie – refleksje
Wiersz “Euthanasia” George’a Gordona Byrona, w tłumaczeniu Adama Mickiewicza, jest nie tylko dziełem literackim o niezwykłej głębi emocjonalnej, ale także istotnym przyczykiem do dyskusji o fundamentalnych kwestiach ludzkiej egzystencji. Utwór ten, zanurzony w bogatej tradycji romantyzmu, skłania do głębokiej refleksji nad życiem, śmiercią oraz wartościami i uczuciami, które nadają życiu sens.
Byron, z charakterystyczną dla siebie intensywnością i pasją, zanurza się w tematyce śmierci, przedstawiając ją nie jako tragiczny koniec, ale jako nieodłączną część egzystencji, której należy stawić czoła z godnością i świadomością. Wiersz ten stawia pytania o znaczenie życia w obliczu nieuchronnego końca, prowokując czytelnika do własnych przemyśleń na temat śmiertelności i wartości, jakie nadają życiu sens.
Byron podkreśla, że śmierć jest doświadczeniem głęboko osobistym, które powinno pozostać wolne od społecznych konwencji i oczekiwań. Ten aspekt utworu odzwierciedla romantyczną fascynację indywidualnością i unikalnym doświadczeniem jednostki. Wiersz sugeruje, że każdy z nas przeżywa i rozumie śmierć na własny, niepowtarzalny sposób.
Mickiewicz, przekładając ten utwór na język polski, nie tylko zachowuje oryginalny ton i nastrój dzieła Byrona, ale również wzbogaca je o swoją własną wrażliwość i poetycką intuicję. Jego tłumaczenie jest przykładem mistrzostwa w oddawaniu ducha oryginalnego tekstu, co pozwala polskim czytelnikom doświadczyć pełni emocjonalnego i filozoficznego przekazu wiersza.
“Euthanasia” w tłumaczeniu Mickiewicza jest utworem, który wykracza poza granice zwykłego wiersza. Jest to medytacja nad życiem i śmiercią, intymnym doświadczeniem jednostki oraz uniwersalnymi prawdami ludzkiej egzystencji. Byron i Mickiewicz, każdy na swój sposób, przyczyniają się do stworzenia dzieła, które nie tylko oddziałuje na emocje, ale także skłania do głębokiej refleksji nad naszym własnym życiem, śmiercią i tym, co w życiu jest najważniejsze.
