“Herostrates” interpretacja wiersza Jana Lechonia
“Herostrates” to jeden z wierszy autorstwa Jana Lechonia, należy zaznaczyć, że tytuł utworu oznacza imię szewca z Efezu. Człowiek ten żyjący w starożytności za wszelką cenę pragnął nieśmiertelnej sławy, aby osiągnąć swe pragnienie podpalił więc w roku 356 p.n.e. świątynię Artemidy Efeskiej będącą jednym z siedmiu cudów świata. Za swój czyn Herostrates został skazany na śmierć oraz zapomnienie. Wspomina o nim tylko jeden z historyków Teopompos. W wierszu nie występuje postać Herostratesa, autor prawdopodobnie nadał taki tytuł gdyż miał na celu uwidocznienie postawy ludzkiej jaką prezentowała ta postać czyli żądzę osiągania celi poprzez niszczenie wartości ponadczasowych. Podmiot liryczny w wierszy możemy utożsamiać z autorem, to poeta skamandryta, którego światopogląd ukształtowała epoka romantyzmu i Młodej Polski pragnący porzucić nieaktualne symbole.
Pierwsze trzy zwrotki utworu poświecone zostały na opis sytuacji Polski w czasie odzyskania niepodległości. Poeta poruszony zachowaniem rodaków, odwołuje się do słów : „papuga wszystkich narodów” pochodzących z wiersza Juliusza słowackiego „Grób Agamemnona”, i na ich podobieństwo wyraża krytyczną ocenę narodu polskiego w słowach „pawiem narodów byłaś i papugą”. Poeta uważa, iż na sytuację tą miało wpływ przesadne przywiązanie polaków do mitów narodowych, emigranci którzy rozeszli się po świecie przeżywali mesjanistyczne cierpienie: „W cierniowej koronie”. Wspomniane zostają również przymusowe roboty, żołnierze tułacze,, którzy okaleczeni wojną wędrują po świecie nie mogąc powrócić do ojczyzny a także presja narodowej przeszłości, która hamowała wszelkie działania oraz nadzieja na lepszą przyszłość, która jest jak, : “Robaczek świętojański co w nocy zaświeci”.
Trzeba również zauważyć, że wiersz ten jest pełen symboli narodowych oraz aluzji kulturowych i literackich. Najważniejsze, które należy tu wymienić to: “cierniowa korona”- odwołanie do mesjanizmu narodowego ukazanego w Dziadach Adama Mickiewicza, “papuga wszystkich ludów”- ocena społeczeństwa w wierszu Słowackiego, “Kurchan”- symbol grobu stosowany w epoce romantyzm, “Łazienki królewskie” – odwołanie do miejsca w którym rozgrywa się akcja utworu “Noc listopadowa” Wyspiańskiego, “Ceres kłosonośna” – określenie greckiej bogini urodzaju, mit o tej postaci oraz jej córce był często wykorzystywany w romantyzmie oraz epoce Młodej Polski.
Kolejny element na który należy zwrócić uwagę podczas analizy wiersza to rozważania autora nad kształtem nowej odrodzonej Polski. Poeta uważa, że ojczyzna zmartwychwstała lecz nadal pozostaje związana z tradycją romantyczną. Autor pragnie aby Polska stał sie silna i wyzbyła ograniczającego balastu wspomnień i sentymentów :”A latem niech sie słońce przegląda w motylach A wiosna niech wiosnę nie Polskę zobaczę”. Lechoń wnosi aby literatura również nabrała nowego kształtu, chce aby porzucono dotychczasowe opisywanie patriotyzmu i cierpiętnictwa a skupiono się na ukazaniu nowej prawdziwej rzeczywistości. Mimo tego pragnienia autor przejawia romantyczne przekonanie, wierzy bowiem, że on jako poeta może wpłynąć na losy kraju: “I chciałbym raz zobaczyć, gdy przeszłość wyżeniem Czy wszystko w pył rozkruszę czy …Polskę obudzę”. Podkreślając tą sprzeczność w poglądach Lechonia należy stwierdzić, że poeta wyraża bunt przeciwko dotychczasowym wpływom romantyzmu, nie chcąc jednak ostatecznie zerwać z tematyką patriotyczną. Te rozbieżności należy wytłumaczy nastrojem autora, wiersz pochodzi z tomu „Karmazynowy poemat”, wszystkie zawarte w nim utworu ukazują ambiwalencję poety, który jednocześnie odczuwa skrajne uczucia wobec narodowej tradycji, przeszłości i mitów.
Zakańczając należy wskazać budowę wiersza. Utwór składa się z dziewięciu zwrotek. Autor zastosował następujące środki artystyczne: epitety: “cierniowa korona”, metafory: “myślami co mi w serce wrastają zwątpieniem”, wykrzyknienia: “zabijcie go!, porównania: “kaleka jak beznodzy żołnierze szpitalni”.
