„Dusiołek” interpretacja ballady Bolesława Leśmiana
Utwór zatytułowany „Dusiołek” autorstwa Bolesława Leśmiana stylizowany jest na wzór ludowej ballady. Bardzo wyraźna jest tu prosta fabuła o licznych elementach fantastycznych. Sam przecież tytułowy dusiołek jest wytworem wyobraźni. Te cechy a także postać narratora i pozostawiony w wierszu morał sprawiają, że można określić utwór mianem ballady. Narratorem, który przedstawia nam treść jest ludowy gawędziarz, z całą pewnością nie można utożsamiać go z osobą poety, to postać celowo stworzona, jest więc literacką kreacją. Narrator najprawdopodobniej opowiada gawędę gromadzie słuchaczy. Ukazuje nam postać Bajdały, prostego chłopa, wędrującego po świecie ze swoimi zwierzętami. Jak mówi cytat: „Szedł po świecie Bajdała co go wiosna zagrzała. Oprócz siebie wiódł szkapę, oprócz szkapy – wołu”. Należy podkreślić tu również zastosowany przez poetę prosty ludowy język. Jak dowiadujemy się dalej, zmożony i zmęczony bohater postanowił odpocząć, gdy tylko jednak zasnął dopadł go tytułowy dusiołek. To postać często pojawiająca się w wierzeniach ludowych, zmora, która dopada człowieka podczas snu, człowiek musi się z nią mocować inaczej umrze. Tym razem dopadła Bajdałę, ciężko walczył z nią i zwyciężył a obudziwszy się zmęczony poczuł rozdrażnienie. Oskarżał w swych słowach zwierzęta a nawet samego boga dlaczego nie przyszły mu z pomocą. Jak widać więc balladę można by omówić jako prezentacje ludowej opowieści, posiada jednak ona głębsze znaczenie. Autor zaprezentował w tym pozornie prostym utworze kontekst filozoficzny. Przedstawił odwieczną walkę dobra ze złem. Warto przytoczyć tutaj cytat: „nie dość ci, żeś potworzył mnie, szopkę, wołka. Jeszcześć musiał takiego zmajstrować dusiołka”. To słowa Bajdały, który wyraża swe pretensje do Boga. Żal i nie zrozumienie, dlaczego stworzył on zmorę. Należy więc stwierdzić, że w utworze wskazano, iż zło stworzył Bóg, nie ma jednak odpowiedzi dlaczego tak się stało. W ten sposób poruszona została tematyka dobra i zła, odwieczne pytanie o sens walki tych wielkich sił o występowanie ich pierwiastka na świecie i w człowieku. Zakańczając należy stwierdzić, że utwór ma wyraźny charakter pesymistyczny. Człowiek jest bowiem skazany na walkę ze złem, nigdy nie może być pewien co przyniesie nowy dzień. Bajdała choć bowiem pokonał dusiołka nie wie czy uda mu się kolejnym razem. Człowiek wobec istoty Boga nie ma żadnej pełności, jest bezbronny, zawsze musi więc być przygotowany na walkę ze złem, która znajduje się wszędzie czyhając na odpowiedni moment.
