„Król Edyp” – analiza utworu
Król Edyp jako rodzaj literacki należy określić dramatem, jako gatunek literacki jest to tragedia antyczna. W budowie utworu zachowana jest zasada trzech jedności: Czasu, miejsca i akcji: rozwój wydarzeń ma miejsce w ciągu jednego dnia, w jednym miejscy, przed pałacem w Tebach, akcją kieruje nieświadoma tragedia – wina. Specyficznie również dla tego tragedii antycznej utrzymana jest zasada decorum czyli: wzniosłości wypowiedzi postaci, oraz pominięcie bezpośredniego ukazywania scen tragicznych. Komentatorem całej akcji jest chór, to on również prowadzi dialogi z bohaterami. Tytuł tego dzieła pochodzi bezpośrednio od głównego bohatera Edypa. Gdyby tłumaczyć znaczenie tego imienia w języku greckich brzmiało by ono „oidipus” i oznaczało dosłownie kogoś o kostkach dotkniętych obrzękiem. Utwór swą tematyką nawiązuje do mitu dotyczącego rodu Labdakidów dotkniętego tragedią z powodu ciążącej na niech klątwy . Cała akcja ma miejsce w Tebach podczas panowania króla Edypa – głównego bohatera. Wybierając na żonę kandydatkę nieświadomie wybrał własną matkę Jokastę. To z nią spłodził czworo dzieci: córki Ismenę i Antygonę oraz synów: Etoklesa i Polionejkesa. W tragedii tej obserwujemy pięciu bohaterów, Edypa – króla Teb, Jokastę jego matkę a zarazem żonę, Tyrezjusza- wróżbitę , Kreona brata Jokasty oraz posłańca z Koryntu.
Czytając ukazują nam się Teby, nękane nieustanie przez choroby i zarazy. Edyp jako dobry władca chce zrobić wszystko by móc odmienić ten stan rzeczy. Gdy dowiaduje się, że jest to kara za życie zabójcy Lajosa wyznaczona przez Bogów , postanawia odnaleźć go, ukarać i w ten sposób znieść klątwę. Nie chce wierzyć w słowa przepowiedni mówiące, iż to on sam jest tym zabójcą. Nie zgada się to ze znaną mu rzeczywistością. Dopiero podczas kłótni z Kreonem, Jokasta matka i zarazem żona króla ujawnia cześć tajemnicy na temat przeszłości. Prawda ukazuje się jednak w pełni dopiero, gdy ginie Polybos ojciec Edypa. Król na wieść o tym zdarzeniu uspokaja się, jest pewien, że ten fakt ostatecznie dowodzi ,iż nie on dokonał ojcobójstwa. Jego radość nie trwa jednak długo, posłaniec wyjawia mu prawdę, mówiąc, iż nie był to jego biologiczny rodzić, sam jest tego pewien gdyż to on otrzymał od Jokasty niemowlę, którym był Edyp i miał je zabić, nie zrobił tego jednak i ofiarował je pod opiekę. Dalsze koleje losu, będące zrządzeniem losu czy tez przypadkiem mówią już same za siebie. W tym momencie prawda jest jasna, choć bohater pragnął uniknąć tragedii było to niemożliwe, nieświadomy dopuścił się ojcobójstwa i kazirodztwa będąc mężem własnej matki. Po odkryciu tej tajemnicy Jokasta popełnia samobójstwo, Edyp oślepia się i prosi Kreona o wygnanie oraz przejecie opieki nad córkami.
Problematyką tego utworu jest tragizm postaci Edypa. Widzimy tu jak nieubłagane i niezmienione bywają koleje losu. Bohater próbuje przecież przez całe swe życie za wszelką cenę uniknąć okrutnej przepowiedni, nieświadom jednak prawdy dokonuje wyborów, które zbliżają go do jego przeznaczenia. To częściowe przesłanie, które można wywnioskować z tego utworu, przeznaczenie kieruje losem człowieka, jest niezmienne i nieubłagane bez względu na wszelkie wysiłki życie zawsze znajdzie drogę by je zrealizować.
