W roku szkolnym 2011 2012 odbywa się już czterdziesta druga Olimpiada Literatury i Języka Polskiego. Olimpiada ta jest świetną okazją do pokazania swoich zdolności i umiejętności przez wszystkich uczniów utalentowanych polonistycznie. Język polski i literatura polska to jedne z najważniejszych dziedzin nauki w szkołach wszystkich etapów nauczania, z tego powodu olimpiadę z tych tematów należy uznać również za jedną z ważniejszych. Język polski to język ojczysty dla każdego ucznia w Polsce, podstawa do codziennego porozumiewania się i prawidłowego posługiwania się językiem. Znajomość literatury w zakresie lektur natomiast daje wszystkim Polakom odpowiedni kontekst kulturowy w ich życiu. Nie sposób zatem nie doceniać Olimpiady Literatury i Języka Polskiego, dającej szansę wykazania się uczniom wybijającym się zakresie języka polskiego i znajomości literatury.
Olimpiada Literatury i Języka Polskiego jest zorganizowana podobnie jak inne olimpiady przedmiotowe i odbywa się w postaci trój-etapowych zawodów. Pierwszy etap olimpiady to zawody szkolne, które obecnie są już za nami. Czas na przeprowadzenie szkolnego etapu był do końca października 2011 roku. Do dnia 15 grudnia wyniki wraz z cała dokumentacją ze szkół trafiły do odpowiednich terytorialnie Komitetów Okręgowych Olimpiady. Terminarz zawodów pierwszego stopnia może być nieznacznie zmodyfikowany przez Komitety Okręgowe. Jeżeli dana szkoła nie przeprowadza olimpiady, dyrektor szkoły jest zobowiązany zapewnić zainteresowanym uczniom udział w pierwszym etapie w innej szkole. Drugi etap olimpiady odbywa się w miastach – siedzibach Komitetów Okręgowych. Terminy rozegrania drugiego etapu olimpiady ustalono na 18 lutego ( część pisemna zawodów) i na 3 marca 2012 jeśli chodzi o część ustną zawodów. Warto tutaj zaznaczyć, że terminy zawodów pierwszego i drugiego etapu są inne dla uczestników spoza Polski. Etap trzeci – finałowy olimpiady zostanie przeprowadzony centralnie w Konstancinie. Zawody finałowe trwają od 18 do 21 kwietnia 2012 roku. Uroczyste zakończenie Olimpiada Literatury i Języka Polskiego przewidziane jest na czerwiec 2012 roku, w Warszawie w Pałacu Staszica. W tym momencie odbędzie się wręczenie nagród laureatom olimpiady i ich nauczycielom.
Zawody pierwszego stopnia olimpiady polegają na samodzielnym napisaniu rozprawki na jeden z zaproponowanych przez organizatora tematów. Praca powinna zawrzeć się w objętości od 10 do 20 stron znormalizowanego wydruku ( czcionka 14, pojedyncza interlinia). Jeszcze przed rozpoczęciem danego roku szkolnego Komitet Główny Olimpiady przedstawia uczestnikom propozycje tematów prac. Wszystkie tematy zaproponowane przez komitet mają charakter przekrojowy i obejmują zarówno historię literatury jak i naukę o języku. Każdy z zaproponowanych tematów opatrzony jest wskazówkami problemowymi wraz z załączoną odpowiednią bibliografią. Uczestnicy pierwszego etapu mają do wyboru specjalizację swojej pracy. Może to być także specjalizacja teatrologiczna lub wiedzy o kulturze. Praca na pierwszy etap olimpiady powstaje pod opieką nauczyciela szkolnego. Napisana praca podlega recenzji uczynionej przez nauczyciela opiekuna i drugiego polonisty ze szkoły. Recenzje pracy uczestnika nie zawierają ocen szkolnych a jedynie mogą posiadać pozytywną adnotacje o skierowaniu uczestnika – autora pracy do drugiego etapu zawodów olimpiady. Recenzja winna także posiadać odpowiednie uzasadnienie. Uczniowie zakwalifikowani do drugiego etapu powinni mieć możliwość prezentacji swej pracy na forum klasy lub kółka zainteresowań i przeprowadzenia dyskusji na jej temat. Prezentacja taka i dyskusja powinny być sprawdzianem wiedzy literackiej i językowej uczestnika olimpiady. Poziom wiedzy powinien odpowiadać poziomowi niezbędnemu do uzyskania oceny celującej z języka polskiego w liceum. Szkoła przesyła do Komitetu Okręgowego prace uczestników wraz z recenzjami i protokołami szkolnego etapu zawodów.
Zawody drugiego stopnia olimpiady przebiegają w dwóch częściach (etapach). Pierwszą, wstępną częścią zawodów jest sama praca przygotowawcza i jej ocena przez jury. Ocenie podlegają takie czynniki jak: samodzielność, oryginalność, kompozycja, językowy poziom wypowiedzi pisemnej. Każda praca jest czytana i sprawdzana przez dwóch jurorów. Za tą pracę z pierwszego etapu otrzymać można maksymalnie 60 punktów. Autorzy prac, którzy otrzymają przynajmniej 45 punktów kwalifikują się do drugiego stopnia zawodów olimpiady. Pierwszą, zasadniczą częścią etapu drugiego olimpiady jest część pisemna. Na część pisemną składa się praca interpretacyjna i test z nauki o języku. Za pracę interpretacyjną otrzymać można do 60 punktów, za test tymczasem do 30 punktów maksymalnie. Poprawne przejście przez część pisemną drugiego etapu kwalifikuje do części ustnej tego etapu. Do części ustnej przechodzą uczestnicy, którzy otrzymali odpowiednio co najmniej 20 punktów z testu językowego i co najmniej 32 punkty z pracy pisemnej, interpretacyjnej. W wyjątkowych wypadkach jury może dopuścić do części ustnej uczestników, którzy otrzymali 16 punktów z testu ale co najmniej 48 z pracy interpretacyjnej. Część ustna drugiego etapu polega na obronie swej pracy z etapu szkolnego przez uczestnika. Uczniowie odpowiadają na pytania stawiane przez komisję a dotyczące bezpośrednio ich pracy lub pośrednio wiedzy z historii literatury i języka. Stawiane pytania odpowiadają kilku kręgom zagadnień. Odpowiedzi oceniane są w trzech punktach. a) oceniana jest samodzielność napisanej pracy, przygotowanie tematu oraz znajomość opracowań na jakie powołuje się autor pracy. b) oceniany jest szersza znajomość zagadnień związanych z problemem, jaki został poruszony w pracy. c) oceniane jest rozeznanie w szerszej tradycji literackiej związanej z tematyką pracy oraz innych równoległych zjawiskach literackich. Za punkt a) otrzymać można do 20 punktów, za punkty b) i c) po 10 punktów. Bez względu na wybór tematu pracy przez uczestnika pytania w części ustnej obejmują tak samo wiedzę z historii literatury lub teatru albo kultury, jak i zagadnienia z językoznawstwa.
Zawody trzeciego stopnia olimpiady. Do zawodów trzeciego stopnia są kwalifikowani uczestnicy, którzy dopuszczeni zostali do etapu ustnego drugiego stopnia i uzyskali co najmniej połowę punktów, możliwych do uzyskania z odpowiedzi ustnej i żadna z ich odpowiedzi nie została oceniona na 0 punktów. Zawody etapu finałowego są rozgrywane w dwóch częściach. W pierwszej części uczestnicy mają za zadanie napisanie rozprawki na jeden z tematów do wyboru. Dotyczyć one mogą w zależności od wybranej specjalizacji historii literatury, teatru lub kultury. Alternatywnym zadaniem w tej części jest napisanie analizy porównawczej na temat dwóch krótkich utworów poetyckich lub prozatorskich. W części ustnej trzeciego etapu uczestnicy mają przed sobą omówienie jednego z kilku tematów z wiedzy o języku oraz jednego z kilkudziesięciu tematów z historii i teorii literatury. W przypadku tych dwóch tematów (językowego i literackiego) mogą się znaleźć aktualne lub dawne tematy konkursowe.
Należy się spodziewać, że Olimpiada Literatury i Języka Polskiego przyciągnie sporą grupę uczniów szkół ponadgimnazjalnych, którzy ponad przeciętnie interesują się literaturą polską i przedmiotem język polski. Uczestnictwo w olimpiadzie daje możliwość popisania się swoimi zdolnościami i wiedzą. Udział w olimpiadzie to także konkretne korzyści, jak chociażby zwolnienie z egzaminu na maturze oraz oceny celujące na świadectwie.
