Nauka czytania i pisania w przedszkolu – wykorzystanie naturalnych skłonności dzieci
Opinie na temat nauki czytania i pisania w przedszkolu są podzielone, zarówno wśród różnych specjalistów i pedagogów, jak i wśród rodziców. Jedni uważają, że to zdecydowanie za wcześnie, a czytanie i pisanie to procesy abstrakcyjne, na które umysł i emocje dziecka na tym etapie rozwoju nie są jeszcze gotowe. Często podnoszonym argumentem przeciwników nauki czytania i pisania w przedszkolu jest również hasło „na wszystko jeszcze przyjdzie czas” i twierdzenie, że dzieci w przedszkolu powinny się przede wszystkim bawić i poznawać świat za pomocą zmysłów, a nie uczyć, bo to będą robiły przez następne kilkanaście lat na dalszych szczeblach edukacji.
Zwolennicy kształtowania tych kluczowych umiejętności już w przedszkolu zauważają natomiast, że dzieci w wieku przedszkolnym są szczególnie ciekawe świata, chętne do podejmowania wyzwań, skłonne do poszukiwań i odkryć, prób i eksperymentów, a ich umysły przejawiają niezwykłą plastyczność i chłonność. Naturalnym zjawiskiem jest swego rodzaju fascynacja językiem pisanym u kilkuletnich dzieci. Rodzice często przecież słyszą pytania o znaczenie konkretnych, zapisanych słów, co wynika oczywiście z dziecięcej ciekawości i potrzeby poznawania nieznanego. Warto więc uczyć dzieci czytania i pisania już w przedszkolu, bo pozwala to spełnić ich naturalne potrzeby i odpowiedzieć na ich skłonności. Dzieci mają w ten sposób styczność z językiem pisanym, czyli tym, co jest wokół nich wszechobecne, a zarazem je intryguje, nurtuje, ciekawi i pobudza ich wyobraźnię.
Warto uczyć czytania i pisania już w przedszkolu również dlatego, że te umiejętności wzmacniają orientację przestrzenną, świadomość kształtów i zdolność ich rozróżniania. Dziecko, które uczy się czytać i pisać na tym etapie znacznie łatwiej i szybciej dostrzega różnice między stroną lewą a prawą, górą a dołem, ogonkiem a brzuszkiem. W konsekwencji zyskuje po prostu lepszą ogólną orientację w świecie i większą samodzielność.
Nie bez znaczenia są także zdolności manualne, które kształtuje nauka pisania. Dziecku w wieku przedszkolnym, które uczy się pisać, łatwiej przychodzi operowanie nie tylko długopisem, ołówkiem czy kredkami, ale też rozmaitymi przedmiotami codziennego użytku czy zabawkami.
Nauka czytania i pisania w przedszkolu a rozwój intelektualny i emocjonalny dziecka
Poznawanie pisma oraz nabywanie umiejętności czytania i pisania już w przedszkolu sprawia, że w dzieciach szybciej rozwijają się ogólna inteligencja i percepcja, zdolność pojmowania, kojarzenia, logicznego łączenia ze sobą elementów i wyciągania wniosków. Dziecko nie tylko uczy się czytać i pisać, ale też logicznie myśleć i to nie wyłącznie w sposób abstrakcyjny. Tak kształtowana jest m.in. lepsza orientacja w świecie zewnętrznym i zdolność do myślenia przyczynowo – skutkowego. Nauka czytania i pisania w przedszkolu wzmacnia przy tym procesy poznawcze – pamięć wzrokową, koncentrację uwagi czy spostrzegawczość.
Warto zacząć naukę czytania i pisania już w przedszkolu także z tego powodu, że sprzyja ona również rozwojowi emocjonalnemu. Pobudza dziecko do myślenia w kategoriach językowych, a co za tym idzie – ułatwia rozpoznawanie i nazywanie emocji oraz wyrażanie stosunku do świata zewnętrznego, stanów i uczuć. Rozwija tym samym w dużym stopniu wrażliwość i (samo)świadomość dziecka. Dodatkowo zaspokojenie dziecięcej ciekawości i fascynacji językiem pisanym, w połączeniu z pierwszymi efektami nauki, sprawia, że dzieci czują się po prostu na swój sposób szczęśliwe i zadowolone.
Nauka czytania i pisania w przedszkolu jako inwestycja w przyszłość dziecka
Co na to wszystko naukowcy? Z przeprowadzanych dotąd badań i analiz nie wynika jednoznacznie, czy nauka czytania i pisania w przedszkolu bezpośrednio przekłada się na późniejszą edukację w szkole podstawowej i średniej. Niewątpliwie jednak warto uczyć dziecko czytania i pisania już na tym etapie, by możliwie wcześnie odkryć jego predyspozycje, upodobania i mocne strony, a tym samym zwiększyć szanse na dynamiczny rozwój zainteresowań, lepsze wyniki w nauce, a nawet osiągnięcie sukcesu w jakiejś dziedzinie. “Naukowcy ciągle spierają się o to, czy uczyć dzieci czytania i pisania już w przedszkolu, by były lepiej przygotowane do edukacji na kolejnych szczeblach. Moim zdaniem jak najbardziej warto to robić, bo nic mi nie wiadomo na temat częstych problemów z nauką dzieci, które uczyły się czytać i pisać w wieku przedszkolnym. Na ogół mają one nieco ułatwione zadanie na początku szkoły podstawowej, czują się bardziej pewne siebie i zostają dobrymi uczniami. Z kolei wśród dzieci z trudnościami edukacyjnymi dziwnym trafem rzadko zdarzają się te, które zaczęły naukę czytania i pisania w przedszkolu. Znam też sporo przypadków dzieci mających za sobą takie doświadczenie i już w wieku przedszkolnym zostały u nich odkryte wyjątkowe zdolności językowe. Większość z nich rozwijała je i może nie wszyscy zostali geniuszami w danej dziedzinie, ale znaczna część z nich była co najmniej dobra w tym, czym się zajmowała. Dodatkowo nauka czytania i pisania już w przedszkolu pozwala na ukierunkowanie i rozwijanie konkretnych dziecięcych zainteresowań. Niczego wprawdzie nie gwarantuje na 100%, ale zwiększa szanse na to, by odkryć jakiś talent i umożliwić dziecku jak najbardziej dynamiczny rozwój. Najważniejsze to nie zmuszać dziecka do nauki, lecz wykorzystywać jego chęć i naturalną ciekawość w tym kierunku, ewentualnie je pobudzać” – twierdzi nauczycielka wychowania przedszkolnego z przedszkola niepublicznego Raz Dwa Trzy – My w Warszawie.
To właśnie indywidualne podejście do nauki czytania i pisania ze strony nauczycieli wychowania przedszkolnego w dużej mierze przesądza o tym, czy rzeczywiście jest ona skuteczna i zapewnia szybszy rozwój dziecka. Istotną sprawą jest więc obserwowanie dzieci i ocenianie, na ile są one zainteresowane językiem pisanym. Jeśli ciekawość jest duża, należy ją podtrzymywać, jeśli niewielka – trzeba ją wzbudzić. Bardzo ważną rolę odgrywa przy tym atrakcyjna dla dzieci forma zajęć i przedstawiania zagadnień. Musi to być dobrze pomyślana zabawa, która sprawia dziecku frajdę. W przeciwnym razie szybko zniechęci się ono do nauki.
Dlaczego jeszcze warto zacząć naukę czytania i pisania już w przedszkolu? Choćby dlatego, że dziecko będzie mogło wcześniej napisać list do św. Mikołaja, przygotować laurkę na Dzień Matki czy po prostu odwrócić role i poczytać swoim rodzicom, a to dla niego z pewnością bardzo ważne sprawy i powody do ogromnej dumy.
