Kalendarium Słowackiego
4.X 1808 r. – w Krzemieńcu urodził się Słowacki
1825 r. – Słowacki kończy naukę szkolną i wstępuje na wydział prawa i administracji Uniwersytetu Wileńskiego
1828 r. – ukończenie Uniwersytetu i wyjazd do Warszawy, gdzie otrzymuje posadę bezpłatnego aplikanta w biurze Komisji Skarbu
1830 r. – wybuch powstania listopadowego – „Hymn”, „Oda do wolności”
8.III.1831 r. – Słowacki opuszcza Warszawę i udaje się, przez Wrocław do Drezna (akcja dyplomatyczna), następnie wyjazd poety do Paryża oraz do Londynu (w Paryżu osiada na stałe) – „Paryż”, tomiki poezji
Koniec XII. 1832 r. – wyjazd z Paryża, przyjazd do Genewy
V 1833 r. – ukazanie się III tomiku poezji Słowackiego
1833 r. – „Kordian”
1834 r. – „Balladyna”, napisana w Genewie
1834 r. – wycieczka w Alpy, w której udział wziął słowacki oraz polska rodzina Wodzińskich. Skutkiem tej wyprawy było napisanie przez słowackiego poematu „W Szwajcarii”
1835 r. – „Helsztyński”
VII. 1835 r. – słowacki opuszcza na pewien czas Genewę i udaje się do Veytoux
II. 1836 r. – Słowacki opuszcza Szwajcarię i udaje się do Włoch, gdzie początkowo mieszka w Rzymie, potem w Neapolu i Sorrento. Poeta udaje się w podróż, podczas której odwiedza Grecję, Egipt, Palestynę i Liban („Podróż do ziemi Świętej z Neapolu”, „Hymn”)
1838 r. – Słowacki opuszcza Florencję i wraca do Paryża
1838 – 1840 r. – ukazują się dwa dramaty: „Mazepa”, „Lilla Weneda”
1839 – 1840 r. – „Testament mój”
V. 1841 r. – w Paryżu wydany został drukiem (5 pierwszych pieśni) „Beniowski”
1841 r. – „Pogrzeb Kapitana Meyznera”
1842 r. – poeta przystępuje do towianizmu (okres mistyczny w życiu i twórczości słowackiego) – „Uspokojenie”, „Wyjdzie stu robotników”
1834 – 1844 – dramaty mistyczne: „Ksiądz Marek”, „Sen srebrny Salomei”, „Książę Niezłomny”
1843 r. – poeta zrywa z towianizmem
1844 r. – słowacki tworzy własny system filozoficzno – mistyczny (system genezyjski)
1844/45 r. – „Fantazy”
1846 r. – wybuch powstania w Galicji
1845/46 r. – początek pracy nad poematem „Król – Duch”
1848 r. – Wiosna Ludów. Słowacki rozwija żywą działalność polityczną. Po klęsce powstania poeta udaje się do Wrocławia, gdzie po 18 latach spotyka się z matką, która przybyła z kolei na wezwanie syna. Następnie słowacki udaje się do Paryża
3.IV. 1849 r. – śmierć poety
1927 r. – przewieziono trumnę ze szczątkami Słowackiego do Krakowa i złożono ja w krypcie A. Mickiewicza na Wawelu
„Testament mój” J. Słowacki
Podmiot liryczny (poeta) żegna się z życiem, dokonuje rozrachunku z bliskimi i przekazuje swa ostatnią wolę w formie nakazów i życzeń. Juliusz Słowacki pisze o swoim życiu, mówi, że był ogromnym patriotą, czuł się Polakiem, który bez względu na sytuację kraju zawsze kochał ja i był z nią. Żałuje, że nie zostawił po sobie żadnego potomka, który kontynuowałby jego ród i talent. Porównuje życie do błyskawicy, która przeleciała szybko, w oka mgnieniu. Podmiot liryczny chce, aby ludzie nie ubolewali nad jego stratą, tylko doceniali dzieła, które on za życia stworzył. Ubolewa nad swoją twórczością, gdyż twierdzi, że nie jest ona doceniana i rozumiana przez społeczeństwo. Słowacki całe swoje życie dzielił z przyjaciółmi, razem z nimi się cieszył, cierpiał i nigdy nie był obojętny na ludzkie krzywdy. Przeżywał z nimi radości i smutki. Cenił w ludziach szlachetność i przyjaźń. Swe życie poświęcił ojczyźnie, a poprzez swoją twórczość, starał się kierować ludźmi i czynić ich lepszymi. Wzywa do pracy dla dobra narodu i walki o jego wyzwolenie.
Stwierdza, że, mimo, iż on sam nie miał potomka, to jednak w interesie każdego Polaka jest, aby przekazywać, szerzyć wiedzę, oświecać następne pokolenia, dawać im naukę i wykształcenie. Podkreśla, że nie wolno tracić nadziei, a kiedy zajdzie potrzeba, to należy chwycić za broń i walczyć o wolność narodu. Słowacki pisze ten utwór w okresie ciężkiej choroby, jest on przepełniony smutkiem i goryczą.
„Grób Agamemnona” J. Słowacki
Utwór tematycznie dzieli się na dwie części. W części pierwszej podmiot liryczny, który znajduje się w grobie Agamemnona snuje refleksje na temat wielkości kultury greckiej i twórczości Homera. W porównaniu z tymi wartościami czuje się mały, pokorny i niedoskonały. Słowacki odwiedza dawne grobowce poległych w przeszłości bohaterów pod Termopilami i Cheroneą. Twierdzi, że nie jest godzien stąpać, patrzeć na tak chwalebne miejsca. Obawia się, że spotka duchy, które zaczną zadawać mu pytania, na które nie zna odpowiedzi. Boi się i wstydzi się spojrzeć im w oczy, gdyż pochodzi z kraju niewolniczego i nie jest godzien równać się z poległymi. Poeta, w drugiej części (część wyraźnie polityczna) zarzuca Polsce, że przez podporządkowanie się obcym narodom, papugowanie, dążenie do upodabniania się do obcych narodów, została niewolnicą i sługą innych krajów, ze poprzez postępowanie społeczeństwa utraciła niepodległość i siłę do walki. Zarzuca także brak porozumienia pomiędzy społeczeństwem. Chce, aby Polska była krajem wolnym, wspólnym i sprawiedliwym dla wszystkich ludzi, w nim żyjących. „Grób Agamemnona” to próba rozliczenia się (Poety) z samym sobą, ze swym zaangażowaniem w sprawy narodowowyzwoleńcze. Utwór wyraża gorycz poety, który nie chce uznać i usprawiedliwić klęski narodowej, której przyczyny leżą niewątpliwie w podziałach wewnętrznych narodu polskiego.
„Hymn” J. Słowacki
Utwór jest wyrazem ogromnej tęsknoty za ojczyzną. Tęsknotę u podmiotu lirycznego powoduje niemal wszystko, co kojarzy mu się z ojczyzną, co potęguje to uczucie. Podkreśla w sposób zdecydowany, że nie ma, komu się zwierzyć, opowiedzieć o swoich uczuciach, trapiących go problemach. Nie ma przyjaciół, przed którymi mógłby się otworzyć. Utwór ten to bezpośredni zwrot do boga. Podmiot liryczny żali się Bogu, że jest człowiekiem samotnym, nieszczęśliwym, tęskniącym za ojczyzną. Użala się, że jest z dala od domu i przyjaciół, że nie wie, gdzie umrze i gdzie zostanie pochowany. Nie ma nadziei, że powróci do kraju nawet w trumnie. Świadomość ta jest dla niego jeszcze bardziej dramatyczna. Wyraża obawę, o to, że nikt nie będzie nawet wiedział, gdzie zostanie pochowany. Wyraża wielki smutek i ból, że idzie ku śmierci z dala od ojczyzny. Jest to wiersz bardzo osobisty. Utwór, w którym w osobie podmiotu lirycznego widzimy Słowackiego, Pielgrzyma, który nigdy nie wróci do ojczyzny, bliskich i przyjaciół. Ma świadomość, że do końca swych dni będzie prowadził tułacze życie na obczyźnie. Utwór jest w formie dialogu podmiotu z Bogiem (Stwórcą), przed którym potrafi szczerze się otworzyć. Ogromnie tęskni za swoim krajem i nie może się z tej tęsknoty wyzwolić, bowiem sam tego nie chce.
Juliusz Słowacki w świetle poznanych utworów lirycznych
Juliusz Słowacki w świetle poznanych utworów lirycznych („Grób Agamemnona”, „Testament mój”, „Hymn”) był człowiekiem wielce oddanym walce o wolność i niepodległość ojczyzny. Prowadził szeroką działalność patriotyczną wśród rodaków, dawał rady, wskazówki: „Polacy, aby byli silni, muszą się zjednoczyć, musza przezwyciężyć rozbicie wewnętrzne i osiągnąć pełną jedność narodu, zaś w swoim postępowaniu muszą kierować się rozumem i wytrwale dążyć do celu”.
Był człowiekiem bardzo zaangażowanym w sprawy narodowowyzwoleńcze. Słowacki był człowiekiem niezwykle dobrodusznym i przyjacielskim. Całe swoje Zycie dzielił z przyjaciółmi, razem z nimi się cieszył, cierpiał i nigdy nie był obojętny na ludzkie krzywdy. Jego życie było przepełnione miłością do ludzi.
Wskazywał też na wartości, jakimi przyszłe pokolenia powinny się kierować. Za najistotniejszą wartość uważał patriotyzm, ale także był za przekazywaniem, szerzeniem wiedzy oraz oświeceniem następnych pokoleń. Podkreślał, aby dawać im naukę i wykształcenie. Twierdził, że nie wolno tracić nadziei, kiedy zajdzie potrzeba, to winni chwycić za broń i walczyć o wolność ojczyzny.
Niestety słowacki był również człowiekiem samotnym, nieszczęśliwym, zagubionym, tęskniącym za ojczyzną. Był emigrantem skazanym na życie tułacze z dala od ojczyzny. Niestety podróże potęgowały tylko poczucie oddalenia od kraju ojczystego. Nie miał przyjaciół, którym mógłby się zwierzyć ze swoich problemów, uczuć.
Poeta tułając się po świecie nie wiedział nawet, gdzie po latach wędrówki spoczną jego „białe kości”.
„Kordian” J. Słowackiego
Kordian jest przykładem bohatera romantycznego. Ukazany po raz pierwszy jako 15 letni chłopiec, dojrzewa i dorasta w trakcie rozwoju akcji dramatu. Początkowo jest wrażliwy, uczuciowy, często rozmarzony, nie potrafi odnaleźć siebie w otaczającym go świecie. Uczucie zawiedzionej miłości oraz brak umiejętności znalezienia celu w życiu, powodują prawdziwe zagubienie młodego Kordiana, niepotrafiącego opanować swych rozbieganych myśli i marzeń, cierpiącego na „chorobę wieku”, charakteryzującą się poczuciem bezsensu życia, uczuciem nudy i pustki. Nieszczęśliwa miłość do Laury kończy się próba samobójstwa. Podróże Kordiana po Europie to czas jego dojrzewania duchowego. Na dojrzewanie to składają się kolejne rozczarowania. W Anglii przekonuje się o wszechwładzy pieniądza, dzięki któremu można sobie kupić sławę, szlachectwo i uznanie, lecz nie szacunek ludzi. We Włoszech przekonuje się, że prawdziwa miłość nie istnieje. Wioletta jest gotowa sprzedać swe uczucia za złoto, Kordian demaskuje jej zmyślona historyjkę o swoim bankructwie i złotych podkowach konia. W Rzymie, w czasie audiencji u papieża, bohater przekonuje się, ze los Polaków jest całkowicie obojętny Ojcu Świętemu, że papież potępi powstanie listopadowe i każe katolickim Polakom czcić prawosławnego cara. W czasie monologu na szczycie Mont Blanc, w Kordianie dokonuje się ostateczna przemiana i odkrywa on cel życia. Postanowił walczyć o wolność i niepodległość Polski, choćby za cenę swego życia. Działania te nie przynoszą pożądanego efektu, ponieważ jako jednostka, Kordian jest skazany na klęskę. O porażce tytułowego bohatera decyduje jego niedojrzałość polityczna. Moralnie Kordian do samego końca pozostanie postacią piękną i czystą, bo kieruje się w swym działaniu szlachetnymi, patriotycznymi pobudkami.
Przyczyny upadku powstania listopadowego według Słowackiego (dramat „Kordian”)
W dramacie Słowackiego „Kordian” nie ma bezpośredniego obrazu powstania listopadowego, zawarta jest jedynie próba oceny walki i przyczyn jej klęski.
Za główną przyczynę upadku powstania Słowacki uważa błędy przywódców, którzy doprowadzili ten naród do klęski. Reprezentowani kolejno: gen. Józef Chłopicki, książę Adam Czartoryski, gen. Jan Skrzynecki, Julian Ursyn Niemcewicz, Joachim Lelewel i gen. Jan Krukowiecki, to przedstawiciele wszystkich ówczesnych orientacji społeczno – politycznych, od obozu arystokratyczno – monarchistycznego (Czartoryski) Az po obóz demokratyczno – republikański (Lelewel). Wszystkie te postaci przedstawia Słowacki bardzo krytycznie. I tak naczelnym wodzem powstania listopadowego – generałom Chłopickiemu i Skrzyneckiemu – zarzuca brak odwagi i zdecydowania, a także niedostatek umiejętności strategicznych, co zdecydowało o porażce.
Podobnie ostrej krytyce poddał Joachima Lelewela, którego poeta przedstawia jako myśliciela, nadmiernie obciążonego wiedza teoretyczną i przez to niezdolnego do trzeźwej oceny bieżących wydarzeń.
Niemcewicz to z kolei człowiek, który okres świetności ma już za sobą, szyjąc przeszłością nie rozumie teraźniejszości.
Wreszcie gen. Krukowiecki, który we wrześniu roku 1831 podpisał akt kapitulacji Warszawy, zostaje wprost uznany za zdrajcę.
Tak, więc w ocenie Słowackiego wszyscy przywódcy powstania to ludzie starzy, zniedołężniali, niepotrafiący ani panować nad sytuacją, ani skutecznie walczyć z przeciwnościami. Klęskę powstania rozumie poeta przede wszystkim jako klęskę ludzi młodych, tych, którzy pełni wiary i nadziei, szli do boju w pierwszym szeregu, a następnie przegrali.
„Balladyna” J. Słowacki
Akcja utworu toczy się w czasach bajecznych, rzekomo za panowania króla Popiela, który władał częścią plemion słowiańskich. Do cha Pustelnika przybywa hrabia Kirkor, by poradzić się, kogo pojąć za żonę. Pustelnik radzi mu, by pojął za żonę dziewczynę z ludu, dobrą i skromną, hrabia w zamian obiecuje mu pomoc w odzyskaniu tronu, którego został pozbawiony przez okrutnego brata. Zrządzeniem losu Kirkor trafia do chaty Wdowy, która ma dwie córki, dobrą, skromną i uczciwą Alinę i bezduszną, leniwą i wyniosłą Balladynę. Obie spodobały się Kirkorowi, ale nie mógł on się zdecydować, którą pojąć za żonę. Za sprawą chochlika skierki, Wdowa zaproponowała konkurs zbierania malin. Ta z dziewcząt, która pierwsza uzbiera dzban pełen malin, zostanie żoną hrabiego Kirkora. Następnego dnia obie siostry wyruszają do lasu. Pracowita Alina bardzo szybko napełnia dzban. W drodze do domu dziewczyna wpada na siostrę, której dzban jest wciąż pusty. Balladyna domyślając się przegranej, wykrada dzban Aliny i zabija siostrę. Po powrocie do domu opowiada wszystkim, jak widziała Alinę uciekającą z nieznajomym młodzieńcem. Jednak na czole Balladyny pojawia się plama krwi, której nie daje się zmyć. Kilka dni później odbywa się ślub Balladyny i Kirkora. Balladyna staje się coraz bardziej wyniosła, zabrania wpuszczać znajomych ze wsi, do matki odnosi się z pogardą. Kirkor wyrusza na wojnę, by przywrócić Popiela III na tron. W tym czasie Balladyna zabija posłańca Kirkora, który sugerował, że zna tajemnicę śmierci Aliny. Następnie przepędza z zamku matkę, wypiera się jej. Gdy do zamku dochodzi wiadomość o zwycięstwie Kirkora, lud chce uczynić go królem. Jednak on uważa, że tron należy się osobie, która jest w posiadaniu korony Lecha. Kirkor rusza do Gniezna. Pustelnik obiecuje ukarać Balladynę, jak tylko zostanie królem. Balladyna morduje Grabca, by zdobyć koronę Lecha. Trafia ona jednak w ręce Kostryna. Kirkor dowiaduje się o kradzieży i postanawia surowo ukarać złodzieja. Balladyna i Kostryn szykują się do walki z Kirkorem. Dochodzi do walki, w której przegrywa Kirkor i zostaje zabity przez Kostryna. Jednak i on nie zostaje królem, bowiem Balladyna zatruła nóż, którym krojono chleb na powitanie władcy. Kostryn umiera. A zgodnie z prawem królową zostaje Balladyna. Jako nowa władczyni musi osądzić zbrodniarzy. Wydaje na nich wyrok śmierci. A że sama dopuściła się tych zbrodni, ginie od pioruna.
Główne postacie:
Balladyna
Wiejska dziewczyna, zła i okrutna, bezwzględna, posunie się do wszystkiego, by osiągnąć zamierzone cele, nawet do morderstw. Nie troszczy się o matkę, nie szanuje siostry, nie wykazuje uczuć przyjaźni, nie wie, co to prawdziwa miłość. Wyniosła, po ślubie z Kirkorem nie szanuje męża, nie przyznaje się do matki, źle traktuje ludzi. Jest nieuczciwa, egoistka, bezwzględna, władcza, zdolna do każdej podłości. Jednak odczuwa wyrzuty sumienia, boi się ujawnienia zbrodni. Jest bohaterką tragiczną, jest również zbrodniarką.
Alina
Młodsza siostra Balladyny. Piękna, smukła, urodziwa. Pracowita, uczciwa, dobra. Cechowała ją niewinność i czystość, Uczynna, pomocna, troszczyła się o bliskich, przejmowała się ich losem. Prostolinijna, skromna, serdeczna, wrażliwa. Bardzo kochała matkę i siostrę. Alina to zupełne przeciwieństwo okrutnej Balladyny. Zamordowana przez siostrę.
Wdowa
Kobieta, matka, bardzo kochała swoje córki, pragnęła dla nich wszystkiego, co najlepsze. Pracowita, dobra, do końca wierna córce. Nie wydała w sądzie imienia Balladyny, nawet podczas tortur.
Kirkor
Hrabia, mąż Balladyny. Pragnie przywrócić na tron dobrego Popiela III. Dobry, uczciwy, mądry. Pragnie naprawiać zło. Pada ofiarą swoich czystych zamiarów. Ginie z ręki Kostryna.
Grabiec
Przystojny chłop, miał powodzenie u dziewcząt. Zakochała się w nim Goplana, nimfa, królowa Gopła. Jednak on wolał się spotykać z piękną Balladyną. Goplana uczyniła go królem z koroną Popielów. Jednak pragnąc korony dla siebie, zabiła go Balladyna.
Filon
Kochanek poszukujący kobiety idealnej, zakochał się w zamordowanej Alinie, gdyż uznał ją za ideał kobiety. To on odnalazł ciało Aliny.
Pustelnik
Król popiel przebywający na wygnaniu, pozbawiony korony przez okrutnego brata Popiela IV. Żył samotnie w lesie, znał zaklęcia, przechowywał koronę Popielów. To jemu Kirkor obiecał pomoc w odzyskaniu władzy. Zginął powieszony z rozkazu Balladyny.
Fon Kostryn
Dowódca straży w zamku. Był kochankiem i sprzymierzeńcem Balladyny. Otruty przez Balladynę żądną władzy.
Goplana
Nimfa wodna, królowa jeziora Gopło. Postać fantastyczna. Stała na straży naturalnego ładu okolicznej krainy. Jednak z miłości do Grabca sprzeniewierzyła się swemu powołaniu. Z zazdrości o Balladynę po części sama doprowadziła do wielu tragedii. Dręczona poczuciem winy odleciała z kluczem żurawi gdzieś na północ.
Skierka
Duszek na usługach goplany. Doprowadził do rozkochania Kirkora w obydwu siostrach.
Chochlik
Również duszek usługujący goplanie. Był leniwy i nieposłuszny. Wbrew królowej doprowadził do spotkania Grabca z Balladyną, za co poniósł karę.