Pozytywizm – główne nurty filozoficzne
W Polsce datą graniczną określającą nastanie pozytywizmu jest połowa 1850 roku do lat 80 XIX wieku. Ta epoka najbardziej znana jest jako pozytywizm jednak jej druga nazwa brzmiała realizm. Nowe nurty filozoficzne miały bezpośredni wpływ na kształt tej epoki stad należy dokładnie wymienić jej przedstawicieli i zaprezentować ich koncepcje. Prekursorzy, których myśli miały wpływ na rozwinięcie się nowego nurtu to: August Comte, Herbert Spencer, Hipolit Taine i John Stuart Mill. Głoszone przez nich hasła wpłynęły na sposób myślenia i postrzegania świat przez społeczeństwo.
Na wstępie należy omówić postać Augusta Comte, to jemu bowiem zawdzięczamy nazwę nurtu. Prowadził on „Wykłady filozofii pozytywnej”. To one prezentowały nowe nurty i kierunki myślenia na temat świata. W ten sposób zapoczątkowany został szereg teoretycznych wypowiedzi pozytywistycznych. Pozytywny – miał natomiast w sposób dosłowny oznaczać: praktyczny, prawdziwy, możliwy do realizacji. Stąd właśnie analogiczna nazwa epoki pozytywizm. Comte uważał, że wszelkie badania dotyczące człowieka należy oprzeć na wiedzy na temat realiów jego życia, stąd przyjęta nazwa „fizyki społecznej”, Cała zgromadzona w ten sposób wiedza miała charakter praktyczny, daleki od popularnego wcześniej teoretyzowania. Jako przedstawiciel myśli pozytywistycznej wnosił o to aby filozofia jako nauka miała sens praktyczny, mający na celu badać i na tej podstawie uzyskiwać wiedzę wykorzystywaną na rzecz polepszenia życia człowieka. Dlatego podstawowymi naukami, mającymi stanowić jej podporę powinna stać się chemia i fizyka. Empiryka może bowiem podlegać jedynie materia namacalna, nie można więc objąć nią nieogarniętej psychiki ludzkiej.
Kolejna istotna postacią jest Herbert Spencer, nadał on sens i znaczenie pojęciu ewolucjonizm. Był on uczniem samego Darwina stąd zapewne jego ideologia, wznosząca, że wszelka rzeczywistość ulega ciągłym przemianom w jednym kierunku według jednego prawa. Ewolucja ma więc nieustany wpływ na kształt i przemiany zachodzące w ludzkości. Według niego wszelkie badania człowieka powinny więc opierać się na biologii.
Hipolit Taine to następny przedstawiciel filozofii pozytywistycznej. Uważał on, że wszystkie działania ludzkie określone są przez czynniki. Znaczy to , iż pewne elementy stanowią siłę napędową danego działania. Teoria ta określona została mianem determinizmu. Dosłownie głosi on, że każde działanie jest określone, ograniczone. To jakby wytyczone niewidzialne granice, które określają dzieło, które dany człowiek jest w stanie stworzyć. Człowiek jako istota złożona podlega również prawą przyrody, stad na jego życie mają wpływ trzy główne determinanty: rasa, środowisko, moment dziejowy. Elementy te odwzorowują rzeczywistość i główne czynniki określające działalność ludzką czyli: jego genetyczny kod, środowisko wychowawcze, oraz czasy w, których ma miejsce rzeczywistość. Czynniki te są niezależne od jednostki ludzkiej i nie mogą być przez nią zmienione dlatego są to podstawowe determinanty w których człowiek realizuje wszelką swą działalność.
Johna Stuarta Mill stworzył kolejne istotne hasło- utylitaryzm. Określił on jednoznaczną użyteczność wszystkich wytworów człowieka. Idąc za tą myślą należało sprawić aby każde działanie ludzkie miało pożytek, niosło ze sobą korzyści. Nie chodzi tu jedynie o wyrabianie produktów ale działania takie jak wychowanie, krzewienie wartości zasad i norm. Maja one posiadać taka konstrukcje aby były potrzebne i wykorzystywane w życiu. Dzięki temu kształtują rzeczywistość i wpływają na przyszłość.
Wszyscy ci wielcy myśliciele zapisali się nie tylko w historii filozofii i pozytywizmu. Ich koncepcje na dobre zrewolucjonizowały sposób myślenia. Nareszcie odsunięto zabobony i mistycyzm na rzecz realnych możliwości. Nadmierne eksponowanie romantycznych uczuć ustąpiło miejsce racjonalnej ocenie życia człowieka. W połączeniu z szybkim postępem nauki i techniki przyniosło to wymierne korzyści w medycynie a nawet inżynierii. Nareszcie bowiem wszystkie te działania były odbierane przez społeczeństwo jako pożądane zmiany na korzyść wszystkich.