Biografia
Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, w zubożałej rodzinie ziemiańskiej. Naukę rozpoczął w warszawskim gimnazjum. Studiował na wydziale prawnym w Szkole Głównej, jednak, gdy szkoła została rozwiązana kontynuował naukę na Uniwersytecie Warszawskim.
Od 1869 r. publicysta „Tygodnika ilustrowanego”, „Przeglądu Tygodniowego”, „Gazety Polskiej”. W roku 1872 podjął pracę w warszawskiej prasie jako reporter i felietonista.
W latach 1876 – 1878 przebywał w Ameryce Północnej, a w latach późniejszych odbywał podróże po Europie, głównie do Francji i Włoch.
We wczesnej twórczości zajmował się głownie nowelistyką. Był twórcą najbardziej wyrazistych w literaturze epoki obrazów niedoli chłopa, braku edukacji dla dzieci, losów emigrantów. Najbardziej znane nowel Sienkiewicza to: „Szkice węglem” (1880), „Bartek zwycięzca” (1882), „Za chlebem” (1880), „Latarnik” (1882), „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” (1880). Jest również autorem listów – reportaży „Listy z Afryki”, „Listy z podróży do Ameryki”.
Do największych dzieł Sienkiewicza należą z pewnością powieści: Trylogia (Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski), W pustyni i w puszczy, Quo vadis, Krzyżacy, Rodzina Połanieckich.
W 1905 roku za powieść „Quo vadis” Sienkiewicz otrzymał literacką nagrodę Nobla.
Henryk Sienkiewicz zmarł w 1916 roku w Szwajcarii, a 1924 roku jego prochy przewieziono do kraju i złożono w katedrze św. Jana w Warszawie.
„Szkice węglem” H. Sienkiewicz
„Szkice węglem” powstały w Ameryce, ogłoszone w 1877 roku. Sposobnością do napisania utworu było wydanie przez władze carskie „Ustawy o sądach gminnych”.
Sienkiewicz ukazał losy chłopów po uwłaszczeniu wsi, w zaborze rosyjskim. Są to biedni, bezradni, ciemiężeni ludzie, którzy w wyniku niewiedzy nie potrafią bronić swoich praw przed urzędnikami. Nikt nie interesuje się ich losem, nikt nie dąży do poprawy ich sytuacji materialnej, życiowej, społecznej. Urzędnicy bezwzględnie wykorzystują ich niewiedzę i ciemnotę. Nikt nie zadbał o to, by przedstawić im i wyjaśnić ich nowe prawa po uwłaszczeniu wsi. Chłop jest ukazany jako ofiara zaborczej administracji w kraju bez niepodległości. W utworze Sienkiewicz ukazał polską wieś w zdecydowanie negatywnym świetle.
Głównym bohaterem jest Zołzikiewicz, pisarz gminny w miejscowości Barania Głowa. Wykorzystywał on ciemnotę chłopów i w zamian za prezenty rzekomo załatwiał ich sprawy. Szpiegował byłych powstańców, pracował na rzecz władz carskich. Miał słabość do kobiet. Podobała mu się Rzepowa, której mąż, choć posiadał trzy morgi ziemi, to ciężko pracował przy wyrębie lasu. Żeby zdobyć kobietę, Zołzikiewicz postanowił podstępnie pozbyć się Rzepy. Spił go w karczmie i kazał podpisać dokument, na mocy, którego to Rzepa odbędzie służbę wojskową za syna wójta. Gdy chłop trzeźwieje i dowiaduje się, co podpisał wraca do żony i o wszystkim jej opowiada. Małżeństwo postanawia dochodzić swoich praw w sądzie, ale kończy się na tym, że Rzepa dostaje karę grzywny i dwudniowe więzienie. Rzepowa szuka pomocy u państwa, u księdza, u samego Skorabiewskiego, ale nikt nie chce jej pomóc.
Za radą Żyda Herszeka udaje się do samego Zołzikiewicza, który obiecuje jej pomoc w zamian za to, że kobieta mu się odda. Rzepowa tak uczyniła, ale nic tym nie wskórała, bo pisarz wziął, co chciał i wyrzucił kobietę z mieszkania. Po powrocie do domu opowiada o wszystkim mężowi licząc na jego wsparcie i wyrozumiałość. Jednak Rzepa popada w szał i z zazdrości zabija kobietę.
Z epilogu wynika, że dokument podpisany przez Rzepę nie miał mocy prawnej, ale wiedział o tym sam Zołzikiewicz, który wykorzystał chłopa, jego żonę i doprowadził do tragedii, nic sobie z niej nie czyniąc. Za to nie spotkała go żadna kara.
„Sachem” H. Sienkiewicz
Akcja utworu rozgrywa się w Stanach Zjednoczonych, w stanie Teksas. „Sachem” należy do cyklu nowel amerykańskich. Utwór podejmuje problematykę patriotyzmu. Losy uciskanych Indian, eksterminowanych przez osiedleńców niemieckich jest metaforą losów Polaków żyjących pod zaborami.
Głównym bohaterem jest sachem, syn ostatniego wodza czarnych Węży. Pochodził z indiańskiej osady Chiavatty, która została zgładzona przez osiedlających się przybyszów z Europy (Niemiec). Narastające konflikty doprowadziły do walk i napadów na rdzennych mieszkańców, w wyniku, których doszło do rzezi, w wyniku, której zabici zostali wszyscy mieszkańcy osady, a ostatni przywódcy plemienia zostali powieszeni. Przeżył mały chłopiec, który trafił pod opiekę dyrektora cyrku. Po piętnastu latach od tych wydarzeń do miasteczka przybywa trupa cyrkowców, którego największą atrakcją był mężczyzna chodzący po linie. W czasie występu okazało się, że ów młodzieniec jest synem ostatniego wodza Czarnych Węży, który został zamordowany wraz ze swoimi ludźmi. W niemieckich mieszkańcach nastał blady strach, gdyż obawiali się oni zemsty ze strony chłopca za wyrządzone przed laty krzywdy.
Sachem wystąpił tak jak zwykle, a po zakończeniu wyszedł do ludzi z metalową miską, prosząc o wsparcie dla ostatniego z czarnych Węży.
„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” H. Sienkiewicz
Nowela została napisana we Włoszech i poświęcona jest sytuacji dziecka polskiego w szkole pozostającej pod presją zaborcy.
Głównym bohaterem jest jedenastoletni Michaś, który nie był zbyt zdolnym uczniem, chociaż dużo się uczył. Wiedział, że jego marne stopnie sprawiają matce ból, ponieważ ona wiązała z nim wielkie nadzieje na poprawę sytuacji bytowej. Po powstaniu styczniowym matka została sama z dwojgiem dzieci i ledwo wiązała koniec z końcem. Chłopiec był szykanowany przez nauczycieli, bo słabo władał językiem niemieckim. Każda słaba ocena była, w przekonaniu chłopca, gwoździem do trumny jego matki. Chłopiec dużo pracował, mało odpoczywał, nie miał czasu na zabawy i dziecięce troski. Wszystko to spowodowało, że chłopiec tracił siły, stawał się coraz słabszy i nie potrafił sprostać wymaganiom nauczycieli, więc został usunięty ze szkoły. Chłopiec przeżył to bardzo boleśnie, przez co się rozchorował. Zapadł na postępujące zapalenie mózgu i wkrótce umarł.
Stary poznański nauczyciel w swych wspomnieniach pisz tak: „Myślę, tylko po prostu, że nauka nie powinna być tragedią dla dzieci, że łacina nie może zastąpić powietrza i zdrowia, a dobry lub zły akcent nie powinien stanowić o losie i życiu maleńkich istot”.
„Latarnik” H. Sienkiewicz
Nowela uważana za najwybitniejszą nowelę Sienkiewicza, powstała w 1880 roku.
Głównym bohaterem jest Skawiński – Polak przebywający na emigracji, który zostaje latarnikiem w Anspinwall. Jest to siedemdziesięcioletni mężczyzna, weteran powstania listopadowego, wojny w Hiszpanii, Wiosny Ludów i wojny secesyjnej. Mężczyzna wiele w życiu wycierpiał i był przekonany, że praca latarnika przyniesie mu ukojenie i spokój wewnętrzny. Skawiński szybko się drożył MW nowe życie. Jednak tęsknił za ojczyzną, często popadał w nostalgię. Przestaje się widywać z ludźmi, rzadko opuszcza wieżę, zdaje się być szczęśliwy w stanie „półśmierci”, jaki odczuwa.
Pewnego dnia dostaje paczkę od polskiego Towarzystwa w Nowym Jorku, w której znajdują się polskie książki. Największe wrażenie wywarła na nim książka „Pan Tadeusz” A. Mickiewicza. Stała się ona dla skawińskiego namiastką ojczyzny, kraju, za którym tak bardzo tęsknił. Pogrążony lekturą zasypia i zapomina zapalić latarni, co omal nie doprowadziło do katastrofy okrętu. Na szczęście nikt nie zginął, ale skawiński został zwolniony z pracy za niedopełnienie obowiązków. W ten sposób zaczął kolejną tułaczkę, ale tym razem nie był sam, bo miał przy sobie swoją małą ojczyznę (książkę „Pan Tadeusz”)
„Potop” H. Sienkiewicz
Główni bohaterowie
Andrzej Kmicic (Babinicz)
Aleksandra Billewiczówna (Oleńka)
Zagłoba
Wołodyjowski
Postacie historyczne
Jan Kazimierz
Czarniecki
Sapieha
Lubomirski
Ksiądz Kordecki
„Potop” Sienkiewicza powieścią „ku pokrzepieniu serc”.
„Potop” powstał w czasie, gdy Polska była jeszcze w niewoli (pod zaborami), a wszelkie próby odzyskania niepodległości (powstania) kończyły się fiaskiem (klęską). Gdy okazało się, że pozytywistyczny program pracy organicznej i pracy u postaw nie przyniósł efektów odzyskania przez Polskę niepodległości, wśród społeczeństwa pojawiały się nastroje przygnębienia, zniechęcenia, goryczy, a nawet załamania. Właśnie w tej sytuacji Sienkiewicz pisał swoje utwory dla społeczeństwa „ku pokrzepieniu serc”. Poprzez tę powieść, chciał pokazać, ze Polacy już wiele razy wychodzili obronną ręką z opresji. Zachęcał lud do walki zbrojnej, przeciwstawienia się rusyfikacji i germanizacji. Przypominał, że są Polakami, że powinni o tym pamiętać, ze tylko od nich zależy wolność Polski. Podkreśla, że wiele zależy od tego, czy ludzie pragną lepszej przyszłości. „Potop” pokazuje, że Polacy w sytuacjach krytycznych potrafią się zjednoczyć i sięgnąć po niepodległość. Poprzez ten utwór przemawiał do narodu polskiego.
Magnateria, szlachta i lud w wojnie polsko – szwedzkiej
H. Sienkiewicz w „Potopie” opisał udział wszystkich warstw społecznych w wojnie polsko- szwedzkiej. Magnaterię reprezentowali: Janusz Radziwiłł i Bogusław Radziwiłł, Jerzy Lubomirski i Krzysztof Opaliński. Były to bogate, znaczące rody. Ludzie ci byli przeciwko Polsce. Szlachta wierzyła w Radziwiłła, ale on ich zdradził. Wręcz obsesyjnie pragnął władzy, ponieważ był przekonany, że ona mu się należy. Człowiek zdolny do kłamstwa, podstępnie próbował zdobyć zaufanie szlachty. Manipulował nią, biorąc pod uwagę ich własne interesy. Magnaci byli podstępni, bezwzględni i wyrachowani. Doprowadzali nawet do śmierci ludzi, którzy nie chcieli im służyć. Bogusław nie był patriotą. Nie interesowały go sprawy Polski. Przywykł do tego, że zawsze otrzymywał to, czego chciał. Interesował się modą francuską, ucztami i romansami. Ludzie ci są zdrajcami, bo z żądzy władzy i pazerności (dla pieniędzy) zdecydowali przyłączyć się do wrogów Polski (najeźdźców). Ich poczynaniami nie kierowały żadne szlachetne pobudki. Brak patriotyzmu to cecha wielu ludzi, którzy postanowili dzięki wojnie zdobyć jak najwięcej dla siebie. Wszyscy zdrajcy ojczyzny zostali ukazani w powieści, w bardzo niekorzystnym świetle. Zupełnym przeciwieństwem są patrioci, gotowi oddać natychmiast życie dla ojczyzny. Na pierwszym miejscu stawiali dobro Rzeczypospolitej, a potem dobro własne. Do tych dzielnych ludzi należeli Wołodyjowski, człowiek bardzo odważny i honorowy; Zagłoba, znany z odwagi i przemyślności, potrafiący, dzięki swym fortelom, wydostać się z każdej sytuacji, a także Jan i Stanisław Skrzetuscy. Również Kmicic, który doznaje przemiany i staje się postacią dobrą i godną naśladowania, należy do grona bohaterów i patriotów. Największy udział w wojnie mieli mieszczanie i chłopi. To oni uratowali króla. Mały chłopiec, Michałko, sprowadził polską chorągiew na Szwedów. H. Sienkiewicz w „Potopie” ukazał zarówno patriotów jak i zdrajców. Chciał on pokazać, że Polska nie powinna podzielić się na grupy, ale zjednoczyć się i walczyć wspólnie o wolność ojczyzny.
„Quo vadis” H. Sienkiewicz
Powieść została napisana w latach 1895 – 1896 i stała się sukcesem światowym autora, za którą w 1905 roku dostał literacką nagrodę Nobla.
Akcja powieści toczy się głównie w Rzymie o raz w wielu miejscach Imperium Rzymskiego, w I wieku naszej ery, za panowania Nerona, który był bezwzględnym i krwawym władcą. W powieści mamy do czynienia z kontrastowym zestawieniem dwóch światów: starożytnego pogańskiego Rzymu (ludzi bogatych), społeczności dążącej do upadku, pozbawionej zasad moralnych i chrześcijaństwa, czyli ludzi biednych, ciemiężonych, których Rzym chce zniszczyć.
Główny wątek powieści stanowią dzieje Winicjusza i Ligii, których miłość napotyka na wiele przeszkód. On jest patrycjuszem rzymskim, ona chrześcijanką, pochodzącą ze słowiańskiej ziemi. To z miłości do Ligii Winicjusz przyjął chrześcijaństwo, dzięki któremu dostrzegł zło świata, w którym dotąd przebywał. Fascynują go zasady tej wiary, a przede wszystkim miłość do ludzi. Widzi jak nauka Chrystusa daje ludziom siłę, którzy mimo wielu prześladowań przyjmują swój los z pokorą i są gotowi oddać życie za swą wiarę.
Powieść „Quo vadis” powstała w czasie, gdy Polska znajdowała się pod zaborami. Z pewnością została napisana ku pokrzepieniu serc rodaków, którzy byli ciemiężeni przez zaborców. Pisarz umyślnie wybrał czasy okrutnego Nerona, którego można przyrównać do Cara, który gnębił i prześladował Polaków. Z kolei udręczeni i nękani Chrześcijanie z powieści Sienkiewicza to Polacy ciemiężeni przez zaborców.
Pisarz dawał do zrozumienia, że Polacy, jak niegdyś Chrześcijanie wyzwolą się z rąk tyranii i odzyskają wolność i niepodległość. Podkreśla, że zło musi upaść, ulec zagładzie. Jak kiedyś upadł Rzym, tak wkrótce upadnie włada carska.
Bohaterowie:
Marek Winicjusz – młody rzymski arystokrata, siostrzeniec Petroniusza, silny i dumny oficer rzymski. Pod wpływem chrześcijan zachodzi w nim przemiana, w wyniku, której dostrzega zło i okrucieństwo tego świata; odrzuca arogancję i pychę, stara się kierować miłością chrześcijańską.
Ligia Kallina – córka wodza Ligów, zakładniczka rzymska, która miała gwarantować utrzymanie pokoju. Pod opieką Plaucjusza i jego żony Pomponii Grecyny stała się chrześcijanką; ukochana Winicjusza.
Petroniusz – rzymski, bogaty patrycjusz, człowiek wykształcony. Gardził otoczeniem Nerona, chociaż nigdy mu się nie przeciwstawił; miał świadomość bliskiego upadku Rzymu. Nie przyjął wiary chrześcijańskiej, bo uważał, że zbytnio go ogranicza.
Neron – pochodził z potężnego rodu Domicjuszów Ahenobarbów. Cesarz żył w latach 37 – 68. Był tyranem, okrutnym i pozbawionym wszelkich zasad moralnych. Był również tchórzem i próżniakiem. Początkowo był sprawiedliwym władcą, jednak u schyłku swego życia stał się krwawym władcą, lekceważył obowiązku cesarza na rzecz uprawiania sztuki, z resztą bez powodzenia. Nienawidził chrześcijan, dążył do ich wyeliminowania.
Poppea Sabina – druga żona Nerona, równie piękna, co okrutna; kieruje się w życiu emocjami, zwalcza wszystkie rywalki, jakie stają jej na drodze, również Ligię.
Apostoł Piotr (Szymon) – Żyd, prosty rybak, był uczniem Chrystusa; skromny, wyrozumiały i dobry przywódca chrześcijan; zginął śmiercią męczeńską.
Święty Paweł – apostoł, założyciel wielu chrześcijańskich gmin, niestrudzenie pełnił swoją misję; zginał śmiercią męczeńską.
Ursus – niewolnik z plemienia Ligów, opiekował się Ligią, był jej niezwykle wierny i oddany.
Chilon – Grek, włóczęga podający się za mędrca i lakarza; utrzymywał się z donosów i oszukiwania naiwnych. Dla chrześcijaństwa wyparł się doczesności, został ochrzczony przez Piotra i zginał na krzyżu.
Eunice – niewolnica z domu Petroniusza i jego nałożnica, wraz z ukochanym popełniła samobójstwo.
Glaukos – chrześcijanin, z wielkim oddaniem opiekował się rannym Winicjuszem, zginął jako „żywa pochodnia”.
„Krzyżacy” H. Sienkiewicz
Utwór powstał w latach 1896 – 1900.Jest to ostatnia z wielkich powieści historycznych Sienkiewicza, ukazująca obraz polskiego średniowiecza.
Akcja powieści rozgrywa się na przestrzeni 11 – 12 lat, tj. rozpoczyna się w roku 1399 (śmierć Jadwigi), a kończy w roku 1410 (bitwa pod Grunwaldem). Krótki epilog wydłuża ten okres do 1466 roku, czyli pokoju w Toruniu.
Henryk Sienkiewicz chciał pokazać w swojej powieści, że współczesna mu polityka państwa pruskiego nie różniła się od wzorów polityki zakonu krzyżackiego. Napisał powieść ku pokrzepieniu serc ciemiężonych przez zaborcę Polaków. Pokazał, że przemoc, obłuda, bezprawie nigdy nie odnoszą zwycięstwa. Krzyżacy zostali pokonani pod Grunwaldem, tak samo Niemcy z czasów postania zostaną ukarani i pokonani.
Bohaterowie – postacie fikcyjne:
Zbyszko z Bogdańca herbu Tępa podkowa, zawołania Grady, bratanek Maćka z Bogdańca. Po śmierci ojca i zniszczeniu Bogdańca w czasie walk z Grzymalitami i Nałęczami, Zbyszko trafił pod opiekę stryja i razem zaciągają się do wojska, które organizuje Jaśko z Oleśnicy na polecenie króla, Władysława Jagiełły.
Maćko z Bogdańca herbu Tępa Podkowa, zawołania Grady. Po smirerci ojca Zbyszka wziął go pod swoje skrzydła i nauczył wojaczki. Człowiek religijny, ale i zabobonny. Niezwykle przywiązany do rodzinnego Bogdańca.
Danusia Jurandówna jest córką Juranda ze Spychowa. Po śmierci matki trafiła na dwór księżnej Anny Danuty. Była pierwszą żoną Zbyszka. Porwana i więziona przez Krzyżaków, zmarła w drodze do Spychowa wyratowana przez Zbyszka.
Jurand ze Spychowa to jednooki, mężny rycerz mazowiecki, który po śmierci ukochanej żony, poświęcił życie zemście na Krzyżakach. Gdy porwano mu córkę trafił do niewoli krzyżackiej, gdzie poniżano go i torturowano, odarto z honoru i ludzkiej godności, w końcu odcięto mu prawą dłoń, oślepiono i puszczono wolno.
Jagienka Zychówna jest córką Zycha ze Zgorzelic. Była drugą żoną Zbyszka, z którym miała czworo dzieci. To silna, tryskająca zdrowiem dziewczyna, mądra i roztropna.
Ksiądz Kaleb – świątobliwy i mądry kapłan, kapelan Juranda i jego osobisty sekretarz.
Hlawa – bohater epizodyczny, szlachcic czeski, jeniec wojenny Zycha, którego podarowała Zbyszkowi Jagienka, bardzo przywiązany do swego pana.
Zych ze Zgorzelic – ojciec Jagienki i przyjaciel Maćka z Bogdańca
Fulko de Lorche – rycerz z Lotaryngii, sprzymierzeniec Zakonu do dnia, w którym bracia zakonni targnęli na jego życie.
Hugo de Danveld – starosta krzyżacki na zamku w Szczytnie, nieprzejednany wróg Juranda ze Spychowa.
Diederich – kat w Szczytnie
Bohaterowie – postacie historyczne:
Księżna Anna Danuta – siostra księcia Witolda, kobieta rozważna, nienawidzi Krzyżaków, opiekowała się Danusią po śmierci jej matki.
Powała z Taczewa – jeden z najznamienitszych i najsilniejszych rycerzy polskich; człowiek nieskazitelnym honorze, niezwykle odważny, dzielny i mądry; człowiek o dobrym sercu.
Skirwoiłło – wódz żmudzki, doświadczony i niezwykle przebiegły wojownik.
Kuno Lichtenein – jeden z komturów krzyżackich, doradca wielkiego mistrza.
Konrad von Jungingen – wielki mistrz zakonu krzyżackiego, nastawiony pokojowo do Polski; miał świadomość tego, że Krzyżacy już dawno porzucili swe szlachetne idee.
Ulryk von Jungingen – brat Konrada i jego następca.
Władysław Jagiełło – Wielki Książę Litewski, król i władca Polski w latach 1386 – 1434. W 1410 r. na polach Grunwaldu została stoczona jedna z największych bitew, w której połączone wojska polsko- litewskie złamały potęgę Zakonu.
Królowa Jadwiga – zasiadł na tronie polskim w wieku 11 lat, żona Jagiełły, zmarła w trakcie porodu.
Zawisza Czarny
Zyndram z Myszkowic
Książę Witold
„W pustyni i w puszczy” H. Sienkiewicz
Wydarzenia ukazane w powieści rozgrywają się pod koniec XIX wieku, a bohaterowie przeżywają swoje przygody w Afryce.
Książka „W pustyni i w puszczy” H. Sienkiewicza jest powieścią podróżniczo – przygodową. Przedstawia ona losy dwojga przyjaciół, ośmioletniej Angielki i czternastoletniego Polaka, którzy przeżywają niesamowite przygody. W pierwszej części autor opisuje niezmierzony obszar Pustyni Libijskiej, a w drugiej części afrykański busz. Ukazał w powieści piękno dzikiej przyrody, życie i zwyczaje mieszkańców dzikiego kontynentu, zjawiska przyrodnicze, takie jak fatamorgana czy burza piaskowa.
Zawarł również wątki historyczne, takie jak: budowa Kanału Sueskiego, czy powstanie mahdystów.
Powieść przetłumaczono na wiele języków. Doczekała się ona również adaptacji filmowej.
Bohaterowie:
Staś Tarkowski – główny bohater, chłopiec czternastoletni, inteligentny, bystry, zaradny. Urodził się w Port – Saidzie; był wesołym i towarzyskim chłopcem, chętnie się uczył i zdobywał nową wiedzę; był odważny i odpowiedzialny, wobec Nel opiekuńczy i troskliwy, swoje porcje żywności oddawał Nel, by ta nie umarła z głodu i pragnienia.
Nel Rawlison – śliczna ośmioletnia dziewczynka, córka pana Rawlisona; niezwykle wrażliwa i delikatna, troszkę nieśmiała. Łatwo zdobywa sympatię otoczenia, jest wrażliwa na losy biednych ludzi oraz ciemiężonych zwierząt. Stasia traktuje z szacunkiem i oddaniem, ufa mu bezgranicznie.
Władysław Tarkowski – ojciec Stasia, Polak, był uczestnikiem powstania styczniowego. Pracował przy budowie Kanału sueskiego.
Pan Rawlison – ojciec Nel, Anglik. Był jednym z dyrektorów kompanii Kanału Sueskiego i serdecznym przyjacielem Władysława Tarkowskiego.
Chamis, Idrys, Gebhr – porywacze stasia i Nel, przewodnicy wielbłądów, Sudańczycy.
Kali i Mea – para młodych Murzynów uwolnionych przez Stasia; są wiernymi i oddanymi przyjaciółmi Stasia i Nel.