Biblia – słowo to jest pochodzenia greckiego i oznacza „księgi”. Biblia jest monoteistyczna, czyli uznaje tylko jednego Boga.
Biblia jest to zbiór ksiąg, uważanych przez Judaizm i przez Chrześcijaństwo za księgi Święte. Obejmuje Stary i Nowy testament. Katolicki kanon, czyli zbiór ksiąg Pisma św., został ustalony ostatecznie w XVI w. na Soborze Trydenckim. Kanom obejmuje 46 ksiąg Starego o 27 ksiąg Nowego testamentu.
Testament –(od łac. testamentum, czyli przymierze), oznacza w Biblii układ, na mocy którego Bóg zobowiązuje się, pod pewnymi warunkami, obdarzyć szczególnymi dobrami tych, którzy stają się jego ludem. Stary testament zawiera dzieje Przymierza Boga z ludźmi, zawartego z Noem, Abrahamem, Mojżeszem i Dawidem. Powstał pomiędzy XII p. n. e. a I w. n .e.
Nowy testament nie unieważnia Starego Przymierza, lecz je ostatecznie wypełnia życiem i działalnością Jezusa Chrystusa. Jest świadectwem męki, zmartwychwstania i wniebowstąpienia Chrystusa, czyli jego tryumfu nad śmiercią i ludzkim złem. Nowy testament powstawał od 51 do 96 roku n. e.
Biblia dzieli się na księgi, każda z nich składa się z rozdziałów a one z wersetów.
Księgi Biblii można podzielić na 3 grupy:
Księgi historyczne – to przede wszystkim „Pięcioksiąg Mojżesza”, czyli pięć pierwszych ksiąg Biblii: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb, Powtórzonego Prawa. Rozwijają one jeden zasadniczy temat: opisują genezę i teokratyczny (oparty na Bogu) charakter społeczności ludzkiej,
Ksiegi dydaktyczne (pouczające) – to: Mądrościowe, Hioba, Psalmów, Pieśni nad Pieśniami, Listy apostolskie,
Prorocze – to w ST Księga Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela, daniela, Apokalipsa św. Jana.
Język Biblii
Biblia jest trójjęzyczna. Zapisano ją w greckim, hebrajskim, aramejskim. W czasach Jezusa używano w Palestynie języka aramejskiego, natomiast język hebrajski był językiem świętym, sakralnym. ST powstał w języku hebrajskim, oprócz niektórych ksiąg spisanych po grecku i aramejsku. Księgi NT powstały w języku greckim (wyjątek Ewangelia św. Mateusza – język aramejski).
Septuaginta – przekład Biblii ST z języka hebrajskiego na język grecki. 72 tłumaczy w latach 250 – 150 przed Chrystusem
Wulgata – pierwszy przekład na język łaciński, dokonany przez św. Hieronima w IV w. n. e.
Zyskała uznanie w Kościele Katolickim jako oficjalny tekst Biblii. Obecnie tłumaczy się Biblię na języki narodowe, posługując się tekstami hebrajskimi i greckimi.
Polskie przekłady Biblii
Przekłady katolickie: Biblia Jakuba Wujka, Biblia Brzeska
Przekłady innowiercze: Biblia Nieświecka, Biblia Gdańska, Biblia Tysiąclecia.
Tradycja
Zanim napisano księgi Pisma św. Tresci religijne uważane za objawienie Boże przekazywano ustnie. Tradycja – (od łac. trditio – oznacza przekazywanie) – wczesnochrześcijańska zawiera, oprócz danych o życiu Chrystusa, również wyznania wiary i etyczne zasady przekazywane ustnie. Nie wszystkie nauki Chrystusa zostały spisane przez apostołów i ich uczniów. Duża ich część wędrowała nadal przez pokolenia bez pośrednictwa pisma i weszła dopiero do uchwał Soborów i Synodów, ksiąg, literatury i dzieł Ojców Kościoła. Kościół Katolicki ceni tradycję na równi z Pismem św. Jako wspólne źródło wiary, sięgające czasów apostolskich.
Apokryfy
Od greckiego słowa apokryphos – ukryty przed ludźmi, tajemny – sa to utwory podobne do ksiąg kanonicznych, lecz nienależące do kanonu Pisma św. Najulubieńszym tematem apokryfów stały się szczególnie trzy motywy biblijne: Żywot Matki Boskiej, dzieciństwo Chrystusa, ofiara krzyżowa na Golgocie.
Agrafa
Od greckiego słowa agrapha – słowa niezapisane – są to wypowiedzi Jezusa nie zawarte w ewangeliach, lecz przekazane przez Tradycję. Przykłady: „więcej szczęścia jest w dawaniu, niż w braniu”, „kochaj swego brata jako własną duszę, strzeż go jak źrenicy twego oka”, „czcij ojca swego i matkę” oraz „miłuj bliźniego jak siebie samego”.
Przykłady utworów biblijnych
Księga rodzaju
Księga mówi o początkach Świata i o pochodzeniu człowieka. Biblijny opis stworzenia świata jest poematem a nie kroniką wydarzeń historycznych, bowiem autor nie był obecny przy stworzeniu świata. Sześć dni stworzenia to jakby sześć strof pieśni a powtarzające się słowa „i tak upłynął wieczór i poranek – dzień pierwszy…A widział Bóg, że wszystko było dobre” – to powracający refren tej pieśni. Kolejne zwrotki wyrażają w poetycki sposób religijną prawdę, ze wszystko, co istnieje jest stworzone przez Boga. Biblijny przekaz ukazuje jedynego Boga tworzącego świat i człowieka. Bóg stworzył świat z nicości, a wszystko, co istnieje zawdzięcza Jemu swój byt. Każde stworzenie jest dobre, a zatem zło istniejące we współczesnym świecie nie pochodzi od Boga. Człowiek jest najdoskonalszym stworzeniem bożym ukształtowanym na Jego obraz i podobieństwo. Celem życia człowieka jest panować nad przyrodą, rozmnażać się, być posłusznym Bogu.
Księga Koheleta.
Treść księgi to rozważania nad sensem życia człowieka. Autor nie zna drogi do prawdziwego szczęścia. Stwierdza tylko, że szczęścia nie przynoszą ani bogactwa, ani słowa, ani używanie rozkoszy, ani też wysławiana mądrość i wiedza. Często powtarza, że „wszystko jest marnością”. Jako doświadczony człowiek przybliżający się do śmierci, wyraża żal, że jak dotąd nie znalazł sensu życia. Kohelet wierzy, że wszystko pochodzi od Boga, który kiedyś będzie sędzią człowieka.
Księga Hioba.
Księga Hioba nie przynosi rozwiązania problemu w sposób jasny. Uczy, że bóg także ludzi sprawiedliwych doświadcza cierpieniem; cierpienie ma walor wychowawczy; człowiek powinien szanować tajemnicze plany Boże a nie próbować je zrozumieć; Bóg ostatecznie otoczy opieką każdego sprawiedliwego.
Pojecie psalmu.
Psalm to utwór biblijny, poetycki o charakterze modlitewno – hymnicznym (ośrodkiem wypowiedzi w psalmach jest zwykle Bóg). Do Niego adresowane są pochwały, podziękowania i prośby. Psalmy zbudowane są z wersetów. Werset to całość treściowa zbudowana z dwóch lub trzech członów. Te człony to powtórzenia, przeciwstawienia lub uzupełnienia. Wyróżniamy psalmy: błagalne, dziękczynne, pochwalne, królewskie, mądrościowe, patriotyczno – religijne. Zbiór 150 psalmów, czyli „księga psalmów”, inaczej zwana „Psałterzem Dawida”, jest częścią ST. Autorstwo 73 psalmów przypisuje się Dawidowi, królowi Izraela, natomiast imiona innych autorów zamieszczone są w tytułach psalmów.
Psalmy mówią nam o tożsamości Izraela – konkretnego narodu i ludzi. Są też przyjęte w innych kregach kulturowych, istnieją w wymiarze ponadczasowym i uniwersalnym. Psalmy, ich znaczenie w kulturze porównywane jest do piramid egipskich, greckiego Pantenonu i gotyckich katedr w Europie.
Psalm 1
Psalm 1 przełożony przez Cz. Miłosza jest psalmem mądrościowym. Jego treść mówi o ludziach sprawiedliwych, pobożnych i bogobojnych, którzy są pod opieką Pana Boga, i którzy będą szczęśliwi nawet po śmierci za swoje dobre i pobożne czyny. Mówi także o ludziach bezbożnych, niesprawiedliwych, którzy grzeszą i potępieni są przez Boga, a po śmierci ich dusze nie zaznają raju.
Psalm 8
Jest to psalm pochwalny. Mówi o ludziach, którzy chwalą Pana za Jego cuda i dzieła powstałe z rąk Jego. Wychwalają Go dzieci i niemowlęta. Chwalą Go za dary, jakimi ich obdarzył. Dziękują za to, że ich stworzył i dał im moc panowania nad swym dziełem – światem. Wychwalają Jego imię na całej Ziemi.
Psalm 23.
Jest to psalm ufnościowy. Przedstawia Jahwe jako gospodarza, który wyprawia ucztę na świętym miejscu. Modlitwa psalmu jest bardzo osobistym wyznaniem autora, ma charakter liturgiczny. Autor nazywa boga swoim pasterzem, gdyż okazywano mu szacunek jako pasterzowi prowadzącemu swe stado na pastwisko i broniącego stada przed dzikimi zwierzętami. W metaforze pasterza jest zawarta idea władzy a zarazem dobroci. Bóg jest dobry i sprawiedliwy, nie pozwala zbłądzić swym owieczkom.
Psalm 130 (u Żydów)
Psalm ten ma charakter błagalny. Przełożony przez Jakuba Wujka. Mówi o człowieku, który prosi Boga, aby wysłuchał modlitw jego. Człowiek wierzy w dobroć i łaski boże, wie, że Bóg potrafi wybaczać. Prosi Boga, aby Ten wybaczył Izraelowi jego złe czyny i obdarował go miłosierdziem swym.
„Hymn do miłości” św. Pawła
Autorem jest Paweł z Tarsu, syn Żyda, wykształcony i uczony rabin. Prezentuje w utworze cechy idealnej miłości. Miłość jest cierpliwa, znosi wszystko, wieczna – trwa zawsze; łaskawa, wszystkiemu wierzy, prawdziwa – nie unosi się pychą; czysta, nie zazdrości, we wszystkim pokłada nadzieję; nie szuka poklasku, nie ustaje nigdy; nie szuka swego; nie unosi się gniewem; sprawiedliwa, nie pamięta złego; nie cieszy się z niesprawiedliwości; współweseli się z prawdą.
„Apokalipsa” św. Jana.
„Apokalipsa” opisuje cztery przekazania, których symbolami kolejno są cztery zwierzęta: lew, wół, orzeł i zwierzę z ludzką głową. Pierwsze przekazanie mówi o istnieniu dobra i zła, ich walk, w wyniku, których zawsze zwycięża dobro. Drugie przekazanie opisuje pokój na ziemi, który przerwany został w wyniku ciągłych wojen, w wyniku których zginęło wielu ludzi. Ludzie nieustannie walczą ze sobą. W przyszłości grozi im zagłada.
Trzecie przekazanie przedstawia konia i wagę, która jest symbolem głodu. Przepowiada, że ludzie będą umierać z głodu, który opanuje Ziemię. Życiu ludzkiemu grozi wymarcie.
Czwarte przekazanie mówi o śmierci, która jest symbolem zagłady życia ludzkiego. Sugeruje, że Zycie ludzkie jest krótkie, i ze każdego człowieka czeka śmierć, nikogo nie ominie.
Dlatego należy żyć tak, aby zabezpieczyć sobie życie po śmierci, tzn., aby być szczęśliwym po śmierci; aby dusza zaznała spokoju i wybawienia. Należy żyć wg przykazań bożych, bo nikt nie zna dnia i godziny swojej śmierci, a musi być na nią przygotowany.
Przypowieść
Przypowieść ewangeliczna jest to opowiadanie zmyślone, oparte na podobieństwie, w zasadniczych rysach prawdopodobne, którego celem jest wyjaśnienie, w sposób dostępny dla człowieka, tajemnicy królestwa bożego, jego istoty i wymagań stawianych człowiekowi. Według tego określenia można w ewangeliach doliczyć się 40 przypowieści.
Cechy charakterystyczne przypowieści biblijnej, ewangelicznej:
Jest ona opowiadaniem, ale nie bajka,
Nie jest mitem, który prawdzie ogólnej nadaje cechy zdarzenia rzeczywistego,
Opiera się zasadniczo na porównaniu, które sprawia, że wyrazy zaczynają znaczyć cos innego. Odmiana przypowieści jest tzw. przykład, czyli opowiadanie, w którym znacząca jest dosłowna warstwa fabularna.
„O synu marnotrawnym”
Przypowieść opowiada o ojcu, który ma dwóch synów. Młodszy z nich poprosił ojca o swoja część majątku. Opuścił dom, żył w rozpuści i grzechu, Az roztrwonił wszystko, co miła. Dosięgła go nędza i wielki głód. Nie mogąc znaleść znikąd pomocy skruszony postanawia wrócić do domu. Ojciec natychmiast z radością wita syna, wydaje ucztę na jego powrót, bowiem widzi jego skruchę i od razu mu wybacza, okazuje miłosierdzie. Starszy syn, będący zawsze przy ojcu, nie ukrywa swego niezadowolenia, więc ojciec tłumaczy mu, że brat jego „był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się”. Przypowieść ukazuje wielkie miłosierdzie boże. Ukazuje Boga, który nie zapomina swoich zagubionych owcach, czyli ludziach grzesznych, lecz pomaga On powrócić im do stada wiernych. Potrafi i przebacza każdemu, kto odnajdzie swoją winę, i kto jest gotów za nią pokutować. Przygarnia do siebie wszystkich nawróconych, karmi ich, przyodziewa, obdarowuje szczęściem i miłością. Przypowieść uczy przebaczania, sugeruje, że każdy, kto będzie postępował według praw bożych, obdarowany zostanie Wielkim Miłosierdziem Bożym.
„O siewcy”
Przypowieść opowiada o siewcy rozrzucającym ziarna na rolę. Niektóre ziarna upadły na drogę i zostały wydziobane przez ptaki, inne upadły na skałę, gdzie wypaliło je słońce, kolejne wpadły między chwasty i nie zdołały przetrwać, a jeszcze inne spadły na żyzny grunt i to z nich siewca zbierze najlepszy plon.
Siewcą jest Chrystus, a ziarnem, słowa (nauki), które kieruje do wszystkich ludzi. Jednak nie wszyscy będą żyć zgodnie z jego naukami, bo niektórzy ich nie rozumieją, inni rozumieją, ale nie mają wystarczające siły, woli i odwagi, by zgodnie z nimi żyć. Jeszcze inni rozumieją je i starają się zgodnie z nimi żyć, ale trafiają na pokusy, którym nie są w stanie się oprzeć. Są również i tacy, którzy nauki Chrystusa biorą głęboko do serca, żyją według jego przykazań i przekazują je następnym pokoleniom. To właśnie oni są przykładem obfitego plonu, jaki zostanie zebrany przez Chrystusa (siewcę).