Barok w Polsce– dominujące prądy literackie, ramy czasowe.
Nazwa epoki – barok pochodzi od portugalskiego słowa barocco dosłownie oznaczającego dziwny, mianem tym określano klejnot – bardzo rzadką perłę o dziwnych lecz oryginalnych kształtach. Początek epoki w Europie datuje się od końca wieku XVI aż do wieku XVIII. Był to okres burzliwy, pełen dramatów i napięć. Dotychczasowy renesansowy wizerunek świata pełen harmonii i spokoju burzą niepokojące wydarzenia. Ludzie stanęli wobec dylematu jaką postawę należy przyjąć wobec świata i życia, które jest tak zmienne i tak szybko przemija. Rozważania te sprawiły, że wzorem bohatera tej epoki stał się człowiek poszukujący wartości trwałych, zwrócony ku religii i ideałom średniowiecznym.
Epoka kształtowała się różnorodnie w państwach europejskich, na ziemiach polskich nurt przebiegał w trzech fazach. Pierwsza zwana prebarokiem rozpoczęła się pod koniec lat osiemdziesiątych XVI wieku i trwała do lat dwudziestych wieku XVII, kolejna w której nastąpił rozkwit epoki to lata trzydzieste XVII wieku aż po rok 1700, schyłkowa faza epoki w latach 1700 – 1730 to czasy saskie.
Należy zauważyć, że okres ten był czasem szczególnie ciężkim na ziemiach Polski. Toczyły się wojny polityczne i religijne, miały miejsce takie wydarzenia jak: powstanie Chmielnickiego , „potop” szwedzki, wojnę z Turcją. Po tak burzliwym historycznie okresie zdominowanym przez dramatyczne wydarzenia ludzie poszukiwali nowych, trwałych i pewnych wartości.
Nowy światopogląd oraz zagraniczne wpływy sprawiły także, że na ziemiach polskich pojawiły się nowe nurty literackie. Do najbardziej znaczących zalicza się nurt dworski i ziemiański. Pierwszy rozwijał się w środowisku magnackim i królewskim do jego reprezentantów zalicza się Daniela Naborowskiego oraz Jana Andrzeja Morsztyna. Największy wpływ na oblicze dzieł powstających w tym obszarze miały zachodnie kierunki szczególnie marinizm. Poezja miała zaskakiwać, szokować odbiorcę dowodząc kunsztu twórcy a także bawić i wzbogacać dworskie spotkania. Prąd ten można nazwać również kosmopolitycznym gdyż czerpał wzorce z zachodniej kultury z niechęcią odnosząc się do polskich tradycji.
Drugi istotny nurt zwany ziemiańskim lub inaczej sarmackim zdominował polskie dworki szlacheckie. W odróżnieniu od nurtu dworskiego tu ogromną wagę przywiązywano do rodzimych tradycji i obyczajów. Można nawet powiedzieć, że dzieła literatury sarmackiej wyznaczały własną ideologię uznawaną za najważniejszą i niepodważalną. Do przedstawicieli tego gatunku zalicza się : Wacława Potockiego i Jana Chryzostoma Paska.