Jak odpowiedzieć na pytanie jawne?

Stojąc przed komisją, musisz pamiętać, żepytania jawnena maturze ustnej z języka polskiego to nie sprawdzian z recytacji. Kluczem do sukcesu nie jest wykucie odpowiedzi na pamięć, lecz zrozumienie prostego mechanizmu budowania wypowiedzi.

Odpowiedź na pytanie jawne na maturze ustnej z języka polskiego wymaga struktury (teza, argumenty, wnioski), dobrej znajomości lektur i kontekstów, jasnego wyrażania myśli (głośno i wyraźnie) oraz przygotowania solidnego konspektu, aby uniknąć chaosu i utrzymać się tematu, sygnalizując jednocześnie zakończenie.

Jak podejść do pytania jawnego, aby uzyskać maksymalną liczbę punktów?

Potraktuj swoją wypowiedź jako „mówioną rozprawkę”. To sprawdzony sposób, który porządkuje myśli i pozwala uniknąć chaosu.

1. Wstęp – to moment na postawienie tezy. Określ problem zawarty w poleceniu i jasno zadeklaruj swoje stanowisko.
2. Rozwinięcie – tutaj musisz wykazać się dobrą znajomością lektur i kontekstów. Przedstaw argumenty potwierdzające Twoją tezę, odwołując się do treści utworu z polecenia. Skup się na głębokiej analizie problemu, a nie na streszczaniu fabuły.
3. Zakończenie – podsumuj swoje rozważania i wyciągnij wnioski. Musisz wyraźnie zasygnalizować koniec wypowiedzi, aby komisja wiedziała, że Twoja myśl jest domknięta.

Mów głośno i wyraźnie. Unikaj wybierania ryzykownych kontekstów, które nie mają pokrycia w tekście (albo ich po prostu nie pamiętasz) – mogą one doprowadzić do błędu kardynalnego.

Wielu maturzystów paraliżuje stres i wizja egzaminu ustnego, jednak pytania jawne dają ogromny komfort psychiczny – znasz je przecież wcześniej. Jak zauważa ekspert:

„Pytania jawne mogą na początku Cię przerażać, ale spokojnie, tylko się tak wydaje. Z doświadczenia wiem, że matura ustna nie jest taka straszna, jak ją malują. Maturzyści mają teraz sporo łatwiej, bo mają stuprocentową pewność, że trafią na jedno z 76 pytań jawnych, które znają już przed wejściem na egzamin maturalny” – podkreśla Grzegorz Skwierczyński, założyciel portalu setkazpolaka.pl i maturzysta z 2018 roku.

Jak wygląda matura ustna z polskiego?

Przygotowanie (15 min)

Na maturze ustnej z języka polskiego w latach 2026, 2027 i 2028 będzie obowiązywać pula 76 pytań jawnych. Masz kwadrans, aby ułożyć plan wypowiedzi.

Spróbujmy przejść przez ten proces na przykładzie pierwszego pytania jawnego: „Motyw cierpienia niezawinionego. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Hioba. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”.

• Zrozum zagadnienie – zastanów się, jaki jest główny problem do rozważenia i jakie konteksty (np. historyczny, biograficzny) najlepiej pasują. W tym przykładzie: motyw cierpienia niezawinionego pokazuje, że ból i strata często dosięgają tych, którzy na to nie zasłużyli.
• Zidentyfikuj problem – upewnij się, co dokładnie masz rozważyć (np. czy jest to motyw, szersza problematyka, czy ocena postawy bohatera). Przede wszystkim odwołaj się do kontekstu z polecenia, czyli Księgi Hioba. Spokojnie – pytania jawne zawierają dołączony fragment tekstu, więc będziesz go mieć przed oczami.
• Wybierz lektury – skup się na utworach, które dobrze znasz i które pozwolą Ci omówić problematykę bez stresu. Dorzuć kontekst, np. z „Dżumy” Alberta Camusa (gdzie choroba niespodziewanie spada na Oran i dotyka niewinnych) lub „Antygonę” Sofoklesa (tytułowa bohaterka cierpi za szlachetną chęć pochowania brata Polinejkesa).
• Stwórz konspekt – zapisz plan wypowiedzi: wstęp (nawiązanie do pytania), rozwinięcie (analiza lektur, argumenty) i zakończenie.
• Przygotuj notatki – zapisz kluczowe cytaty z wydrukowanego fragmentu, przykłady oraz trudniejsze słowa i frazy, których chcesz użyć. Wykorzystaj kartkę do sporządzenia planu (teza, argumenty, lektury, konteksty), aby utrzymać porządek w myślach.

Pamiętaj, że kartkę możesz mieć ze sobą podczas monologu.

Wypowiedź (ok. 10 min)

• Wstęp – zacznij konkretnie od odniesienia się do treści pytania jawnego. Zdefiniuj problem i postaw jasną tezę.
• Mów głośno i wyraźnie – dbałość o dykcję i głośność to element oceny, który buduje Twój wizerunek osoby pewnej swojej wiedzy.
• Nie recytuj – mów naturalnie, własnymi słowami, budując spójną wypowiedź. Unikaj mechanicznego odtwarzania wyuczonego tekstu – zamiast tego zerkaj na kartkę z konspektem, by kontrolować tok myślenia.
• Używaj dobrze dobranych lektur i kontekstów – konsekwentnie realizuj plan oparty na utworach i kontekstach (np. historycznych, biograficznych), które wybrałeś podczas przygotowania.
• Unikaj kontrowersyjnych sądów – skup się na merytorycznej analizie tekstu, unikając skrajnych, subiektywnych opinii, które mogłyby być źle odebrane.

Jak nauczyć się pytań jawnych?

Skoro pula zagadnień jest znana, wykorzystaj to! Najlepszą metodą jest opracowanie pisemne odpowiedzi na pytania jawne jeszcze w domu. Nie chodzi o to, by wykuć je na pamięć, ale by dokładnie poznać zakres materiału.

Powtarzaj lektury i konteksty, tworząc w głowie „szufladki” z wiedzą, czyli grupując pytania według konkretnych lektur. Takie solidne podstawy to najlepsze lekarstwo na egzaminacyjny stres. Z pomocą przychodzą także gotowe opracowania pytań jawnych, np. przez setkazpolaka.pl, dostępne w formie PDF na telefon lub komputer.

Ucząc się, warto grupować tematy. Zobacz, jak wyglądają przykładowe pytania jawne oparte na Biblii, które możesz połączyć w jeden blok tematyczny:

• Motyw cierpienia niezawinionego. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Hioba. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
• Człowiek wobec niestałości świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Koheleta. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
• Wizja końca świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Apokalipsy św. Jana. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Czy z ustnych trzeba mieć 30%?

Wielu maturzystów zadaje sobie kluczowe pytanie: czy z ustnych trzeba mieć 30%? Odpowiedź jest jednoznaczna i brzmi: tak. Aby egzamin maturalny (zarówno w części ustnej, jak i pisemnej) został uznany za zaliczony, maturzysta musi uzyskać co najmniej 30% punktów.

Jest to sztywny próg zdawalności, który dotyczy wszystkich egzaminów obowiązkowych, a więc ustnej matury z języka polskiego oraz z języka obcego nowożytnego.

Uzyskanie tego wyniku jest warunkiem koniecznym do zaliczenia całej matury. Oznacza to, że nawet świetnie napisana część pisemna nie uratuje wyniku, jeśli powinie Ci się noga na egzaminie ustnym.

Warto jednak spojrzeć na to z perspektywy szansy – skoro w puli obowiązują znane wcześniej pytania jawne, osiągnięcie wymaganego progu 30% jest znacznie łatwiejsze niż w latach, gdy pytania były całkowitą niewiadomą. Wystarczy solidne przygotowanie bazy zagadnień, by bez problemu przekroczyć ten próg i cieszyć się zdanym egzaminem.