Egzamin maturalny to jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu każdego ucznia kończącego szkołę średnią. W roku szkolnym 2024/2025 Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE) wprowadziła szczegółowe zasady dostosowania warunków i form przeprowadzania tego egzaminu. Celem tych dostosowań jest zapewnienie równych szans wszystkim zdającym, w tym osobom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz cudzoziemcom. Komunikat wydany 20 sierpnia 2024 roku przez dyrektora CKE precyzuje, jakie zmiany będą obowiązywać oraz jakich procedur należy przestrzegać, aby uczniowie mogli skorzystać z przysługujących im uprawnień.
Podstawy prawne dostosowań egzaminu maturalnego
Dostosowania w egzaminie maturalnym są wprowadzane na podstawie art. 9a ust. 2 pkt 10 lit. a tiret trzecie ustawy o systemie oświaty, a także zgodnie z przepisami ustawy Prawo oświatowe z 2016 roku oraz ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy z dnia 12 marca 2022 roku. Dokument ten wyraźnie wskazuje, że dostosowania mają na celu wsparcie uczniów, którzy z różnych powodów – zdrowotnych, społecznych, językowych – mogą potrzebować specjalnych warunków, aby w pełni wykorzystać swoje możliwości podczas egzaminu.
Zakres dostosowań: Co ulegnie zmianie?
- Dostosowanie form egzaminu – Każdy uczeń, który spełnia kryteria do otrzymania wsparcia, może liczyć na arkusze egzaminacyjne przygotowane z myślą o jego specyficznych potrzebach. Dotyczy to zarówno uczniów z niepełnosprawnościami, jak i osób zagrożonych niedostosowaniem społecznym, cudzoziemców, a także obywateli Ukrainy, których pobyt w Polsce jest legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.
- Dostosowanie warunków przeprowadzania egzaminu – W ramach dostosowań przewiduje się m.in. przedłużenie czasu egzaminu, możliwość korzystania ze specjalistycznego sprzętu, dostosowanie miejsca pracy oraz obecność nauczycieli wspomagających lub specjalistów, takich jak surdopedagodzy, tyflopedagodzy czy logopedzi. Wszystko to ma na celu zminimalizowanie ograniczeń wynikających z niepełnosprawności lub innych trudności, które mogą wpłynąć na wyniki egzaminu.
Grupy uprawnione do dostosowań: Kto może liczyć na wsparcie?
Dostosowania będą przysługiwały różnym grupom uczniów, w tym:
- Osobom z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego wydanym ze względu na niepełnosprawność, niedostosowanie społeczne lub zagrożenie takim niedostosowaniem. W tej grupie znajdują się uczniowie z różnymi niepełnosprawnościami, w tym z niepełnosprawnością ruchową, intelektualną, słuchową, wzrokową, a także osoby z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera.
- Uczniom z orzeczeniem o potrzebie indywidualnego nauczania, co pozwala na dostosowanie formy egzaminu do ich specyficznych potrzeb edukacyjnych.
- Osobom z czasowymi lub przewlekłymi chorobami, które mogą mieć wpływ na ich zdolność do zdawania egzaminu. W takim przypadku konieczne jest przedłożenie odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego.
- Uczniom z opinią poradni psychologiczno-pedagogicznej dotyczącą specyficznych trudności w uczeniu się, takich jak dysleksja, dysgrafia, dysortografia czy dyskalkulia.
- Cudzoziemcom oraz obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie i których znajomość języka polskiego jest ograniczona, co utrudnia zrozumienie czytanych tekstów.
Procedury i terminy: Jakie kroki należy podjąć?
Aby skorzystać z dostosowań, dyrektorzy szkół mają obowiązek zapoznać uczniów i ich rodziców z możliwymi formami dostosowań najpóźniej do 27 września 2024 roku. W przypadku uczniów-obywateli Ukrainy, którzy rozpoczną naukę po 30 września 2024 roku, informacja ta powinna być przekazana niezwłocznie po zgłoszeniu przez nich chęci przystąpienia do egzaminu maturalnego w 2025 roku.
Wnioski dotyczące dostosowań muszą być złożone do odpowiednich organów, w tym do okręgowej komisji egzaminacyjnej, najpóźniej do 10 lutego 2025 roku. W przypadkach losowych lub zdrowotnych istnieje możliwość wystąpienia o dodatkowe dostosowania po tym terminie, jednak odpowiednie uzgodnienia muszą być przeprowadzone niezwłocznie.
Wsparcie dla uczniów z różnymi rodzajami niepełnosprawności
Dokument szczegółowo opisuje możliwe sposoby dostosowania egzaminu maturalnego w zależności od rodzaju niepełnosprawności:
- Uczniowie słabosłyszący i niesłyszący – Będą mogli korzystać z urządzeń technicznych odpowiednich do ich potrzeb, takich jak słuchawki, a także z obecności surdopedagoga lub tłumacza języka migowego. Dla tych uczniów przygotowane będą specjalne arkusze egzaminacyjne, a także możliwość przedłużenia czasu na wykonanie zadań.
- Uczniowie słabowidzący i niewidomi – Arkusze egzaminacyjne zostaną dostosowane do ich potrzeb, na przykład poprzez powiększenie czcionki, przygotowanie materiałów w piśmie Braille’a lub w wersji elektronicznej. Zapewniona zostanie także obecność tyflopedagoga, który pomoże w obsłudze specjalistycznego sprzętu.
- Uczniowie z niepełnosprawnością ruchową – Będą mieli zapewnione miejsce pracy dostosowane do ich potrzeb, a także możliwość korzystania z komputera do pisania odpowiedzi, jeśli zostali do tego przeszkoleni w trakcie edukacji.
- Uczniowie z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera – Dla nich przewidziano możliwość dostosowania zadań egzaminacyjnych oraz obecność nauczyciela wspomagającego, który zapewni odpowiednie warunki do komunikacji.
Wnioski i rekomendacje
Wprowadzone zmiany w zakresie dostosowań egzaminu maturalnego na rok 2025 mają na celu zapewnienie wszystkim uczniom, niezależnie od ich indywidualnych potrzeb, możliwości pełnego wykorzystania swojego potencjału. Kluczowe jest, aby wszyscy uczniowie, rodzice i nauczyciele byli świadomi tych możliwości i odpowiednio wcześnie podjęli działania w celu skorzystania z przysługujących uprawnień. Dzięki tym dostosowaniom egzamin maturalny ma szansę stać się bardziej sprawiedliwym i dostępnym narzędziem oceny wiedzy i umiejętności dla każdego ucznia.
